Do sự khác biệt về văn hoá, lịch sử phát triển nên cách phát âm các âm trong tiếng Anh rất khác với tiếng Việt mặc dù cả 2 ngôn ngữ đều dùng hệ chữ cái Alphabet để biểu thị giải mã âm thanh. Có nhiều âm tiếng Anh không có trong tiếng Việt dẫn đến chúng ta rất hay bị phát âm sai từ vựng. Cùng tìm hiểu những lỗi phát âm tiếng Anh thường gặp và làm sao để khắc phục chúng?
Một số lỗi phát âm tiếng Anh thường gặp
1. Quên mất âm cuối
Một lỗi dễ nhận thấy là họ thường quên mất phụ âm cuối khi nói tiếng Anh. Điều này cũng khá dễ hiểu vì trong tiếng Việt, chúng ta không hề phát âm phụ âm cuối. Nhưng bạn biết không, việc ‘phớt lờ’ hay ‘nuốt’ các phụ âm cuối sẽ gây ra rất nhiều sự hiểu lầm tai hại. Vì trong tiếng Anh, việc bỏ đi âm cuối hay phát âm sai âm cuối đều khiến người nghe hiểu nhầm hoặc khó hiểu. Ví dụ như:
- Các từ life (cuộc sống), light (ánh sáng), line (đường thẳng), like (thích) đều có âm đầu là /l/ và âm đôi /ai/ nhưng âm cuối khác nhau dẫn đến khác nghĩa. Nếu bạn đọc những từ này mà không bật phụ âm cuối thì người nghe có thể hiểu nhầm thành từ “lie” (dối trá). (Hãy bôi đen những từ này để nghe phát âm chuẩn từ người bản xứ trên eJOY eXtension bạn nhé)
Bởi vậy, để giúp người nghe hiểu đúng các từ tiếng Anh, bạn cần phải bật âm cuối một cách gãy gọn và chuẩn xác. Việc phát âm sai âm cuối cũng cực kỳ nguy hiểm đó nhé! Mình thấy không ít người có thói quen thêm âm /s/ một cách tùy tiện vào cuối mỗi từ khi nói. Hãy luyện tập nhiều để loại bỏ thói quen này càng sớm càng tốt.
2. Không phân biệt nguyên âm ngắn, nguyên âm dài
Nếu như tiếng Việt chỉ có một loại nguyên âm đơn thì trong tiếng Anh nguyên âm đơn lại được chia thành 2 dạng, nguyên âm đơn ngắn và nguyên âm đơn dài. Các nguyên âm ngắn, dài này góp phần tạo sự khác biệt về mặt phát âm và ý nghĩa của từ. Việc phân biệt âm nào là âm dài, âm nào là âm ngắn khá khó cho người Việt chúng ta. Do đó mà nhiều người học thường nhầm lẫn các âm ngắn dài với nhau khi nói tiếng Anh. Ví dụ như:
Nhầm lẫn âm /i:/ và âm /ɪ/
Việc phát âm nhầm lẫn hai âm dài, ngắn này sẽ khiến người đối diện hiểu nhầm lời bạn nói. Ví du như, nếu bạn phát âm từ “leave” với nguyên âm /i/ ngắn thì người nghe có thể hiểu thành từ “live”.
Tương tự:
- /i:/: Need /ni:d/ ; read /ri:d/; leave /li:v/; seat /si:t/
- /ɪ/: Knit /nɪt/; rid /rɪd/; live /lɪv/; sit /sɪt/
Nhầm lẫn âm /ʊ/ và âm /uː/
Nhiều người cũng thi thoảng phát âm lẫn lộn giữa hai nguyên âm này, nên từ “foot” và “food” nghe rất giống nhau.
Một số ví dụ:
- /u:/: Room /ru:m/; food /fu:d/; wood /wu:d/
- /ʊ/: Book /bʊk/; foot /fʊt/; would /wʊd/
3. Nhầm lẫn giữa một số phụ âm
Nhầm lẫn âm /t/, /tr/, /dʒ/ với âm /tʃ/
Một lỗi sai phổ biến mà người Việt thường mắc phải khi phát âm tiếng Anh là thay thế các âm /t/ /tr/ & /ʤ/, với âm /ʧ/.
- /t/: time /taim/; task /tæsk/; talent /’tælənt /; cutter / ‘kətər/
- /tr/: trash /trӕ∫/; transit /’trænsɪt/; hatred /’heɪtrɪd /; tried /ˈtrɑɪd/
- /ʤ/: cage / keɪdʒ/; badge /bæʤ/; grudge /grədʒ /
Nhầm lẫn âm /ð/ với /d/ hay /z/
Nhiều người học thấy việc đặt đầu lưỡi giữa răng khá khó khăn (phát âm âm /ð/) nên thay vào đó, họ mặc nhiên dùng luôn âm /d/ hoặc /z/ cho dễ nói. Có lẽ một phần vì âm /ð/ không có trong tiếng Việt, còn /d/ và /z/ thì tương tự với /d/ hoặc /gi/.
- /ð/: weather /’wɛðər /; loathe /loʊð /; then /ðɛn/; rather /’ræðər/
Nhầm lẫn âm /ʃ/ giữa /s/
Không ít người dùng /s/ và /ʃ/ lẫn lộn với nhau, mà đặc biệt là chúng ta thường dùng /s/ thay thế cho các âm /ʃ/ (khi nó là âm đầu), chẳng hạn như: “shoe” sẽ thành “sue”, … Nếu bạn để ý, sẽ thấy lỗi phát âm này rất phổ biến ở những người miền Bắc, giống như cách họ nhầm lẫn các âm /x/ và /s/ trong tiếng Việt.
Tương tự:
- /s/: muscle /məsəl /; person /’pɜrsən/
- /ʃ/(âm đầu): shine /ʃaɪn/; shape /ʃeɪp/
- /ʃ/(âm cuối): selfish /sɛlfɪʃ /; cash /kæʃ /
Nhầm lẫn âm /r/ với /z/
Âm /r/ trong tiếng Việt thường được người Bắc phát âm nhẹ, nghe như /z/. Vì thế nên nhiều người vẫn bị nhầm lẫn giữa hai âm này khi họ học phát âm tiếng Anh. Thi thoảng âm /r/ còn bị bỏ quên khi nói (khi /r/ đứng giữa hoặc cuối từ) nên gây khó hiểu cho người nghe. Ví dụ:
- /r/ (âm đầu): rat /ræt /; reason /’rizən /
- /r/ (âm giữa): parking /’pærkɪŋ /; caring /’kɜriŋ/
- /r/ (âm cuối): letter /’lɛtər/; closer /’kloʊzər/
Nhầm lẫn giữa /l/ với /n/
Bạn đã từng bắt ai đó nói “pull” thành “pun” hay “call” thành “côn”, “will” thành “win” chưa? Thực tế thì rất nhiều người có thói quen dùng /n/ cho tất cả những từ có /l/, đặc biệt là khi /l/ nằm ở cuối từ. Có thể lý do là bị ảnh hưởng bởi tiếng Việt (trong tiếng Việt âm /l/ không nằm ở cuối từ bao giờ) hoặc có thể do /l/ khó đọc (lưỡi phải cong khi đọc /l/). Ví dụ:
- /l/ (âm đầu): light /lait/; laugh /læf /; learn / lɜrn/
- /l/ (âm giữa): fault /fɔlt /; falling /’fɑlɪŋ /
- /l/ (âm cuối): recall /ri’kɑl /; identical /aɪ’dɛntɪkəl /
Nhầm lẫn âm /j/ với /z/
Những người từ các tỉnh phía nam hay trung Việt Nam cũng thường phát âm âm đầu /j/ của một từ thành /z/. Ví dụ:
/j/: young /jəŋ/, yellow /’jɛloʊ /
Nhầm lẫn giữa âm hữu thanh và vô thanh
Tiếng Việt không hề có sự phân biệt giữa âm hữu thanh và âm vô thanh, trong khi đó, tiếng Anh lại phân biệt rất rõ ràng hai loại âm này. Chính vì thế mà không ít người Việt gặp khó khăn khi muốn phát âm tiếng Anh chuẩn như người bản ngữ. Ví dụ dưới đây là những cặp âm hữu thanh và vô thanh tương ứng với nhau:
- /v/: leave /li:v’/; oven /’əvən/
/f/: leaf /lif /; often /’ɔfən /
- /b/: bye /baɪ /; rib /rɪb/; robe /roʊp/
/p/: pie /paɪ/ ; rip /rɪp/; rope /roʊp/
- /g/: goal /ɡoʊl/; bag /bæɡ /; blog /bläɡ /
/k/: coal /koʊl/; back /bæk /; block /blɑk /
Không biết cách nối âm, nuốt âm
Vì hiện tượng nối âm, hay nuốt âm không xuất hiện trong ngôn ngữ tiếng Việt nên nhiều người Việt khi nói tiếng Anh có thói quen đọc các từ rời rạc, cứng nhắc, không hề sử dụng nối âm hay nuốt âm. Đấy là nguyên nhân khiến việc nói tiếng Anh dù luyện nhiều nhưng nghe vẫn không trôi chảy và lưu loát như người bản ngữ.
Quen với việc nối âm sẽ giúp bạn nói tự nhiên, giao tiếp hiệu quả và đồng thời cũng rất hữu ích cho việc nghe hiểu tiếng Anh của bạn. Vì người bản xứ sử dụng nối âm trong hầu hết mọi câu họ nói ra.
- Ví dụ như: “give up” được nối âm sẽ thành /givʌp/
3. Nói sai hoặc không dùng ngữ điệu, trọng âm
Một trong những lỗi cơ bản nhất của người Việt khi nói tiếng Anh là không để ý đến trọng âm từ, trọng âm câu (nhịp điệu) và không dùng ngữ điệu khi nói, do ảnh hưởng từ ngôn ngữ mẹ đẻ. Tiếng Việt là ngôn ngữ có thanh điệu, nghĩa là mỗi từ sẽ có xuất hiện dấu để phân biệt với các từ khác. Chắc hạn như: “năng, nắng, nặng”, tuy vần giống nhau nhưng có dấu khác nhau “ngang, sắc, nặng” dẫn đến nghĩa của từ khác nhau. Trong khi đó, tiếng Anh là ngôn ngữ không có thanh điệu. Khi phát âm hay nói, chúng ta cần sử dụng nhịp điệu hoặc ngữ điệu để thể hiện ý nghĩa, thái độ và cảm xúc của mình. Việc dùng sai hay bỏ qua không dùng nhịp điệu/ ngữ điệu có thể khiến người nghe hiểu nhầm ý mình. Và cũng sẽ khiến chúng ta gặp khó khăn khi nghe người khác nói.
Một số trường hợp sai hoặc thiếu trọng âm sẽ làm thay đổi nghĩa của từ mà bạn muốn nói, như: Từ “present” có 2 cách đánh trọng âm. Nếu trọng âm rơi vào âm tiết đầu /’prezәnt/ , thì “present” sẽ được hiểu tính từ (hiện tại), hoặc danh từ (món quà). Ngược lại, trọng âm rơi vào âm tiết thứ hai /pri’zent/ thì từ này sẽ được hiểu là động từ (đưa ra, giới thiệu, trình bày).
Xem thêm
- Trọng Âm Và Ngữ Điệu – Bí Quyết Để Nói Tiếng Anh Tự Nhiên, Lôi Cuốn
- Những Quy Tắc Nối Âm Trong Tiếng Anh Bạn Đã Biết?
- Ngữ Pháp Tiếng Anh Căn Bản Cần Chú Ý Để Nói Trôi Chảy Hơn
Cách khắc phục lỗi phát âm tiếng Anh
1. Học tiếng Anh theo cách bạn học tiếng mẹ đẻ
Như bạn thấy ở trên, hầu hết các lỗi phát âm tiếng Anh thường gặp đều xuất phát từ việc người học bị ảnh hưởng quá nhiều từ ngôn ngữ mẹ đẻ của mình, dẫn đến áp đặt những suy nghĩ, hiểu biết, thói quen của mình về việc nói tiếng mẹ đẻ lên việc nói ngôn ngữ thứ hai. Để khắc phục các lỗi trong phát âm tiếng Anh, trước hết chúng ta cần tôn trọng sự khác biệt cơ bản giữa tiếng Anh và tiếng Việt để phá vỡ đi những hiểu biết, ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ lên việc học tiếng Anh. Coi đó như là một hành trình giải mật mã trong các trò chơi thám hiểm. Đồng thời, khi phá vỡ định kiến cũ thì cũng là lúc tạo lập những thói quen mới bằng các cách như thiết lập cách nghe mới, nói mới và thực hành các cơ quan phát âm mới..
2. Luyện nghe thường xuyên
Luyện nghe thường xuyên là một trong những cách cần thiết trong việc học tiếng Anh. Việc nghe nhiều sẽ giúp bạn quen với âm thanh tiếng Anh. Một khi bạn nghe được thì hiển nhiên bạn cũng sẽ thấy việc nói tiếng Anh cũng sẽ không còn khó khăn như những buổi đầu học. Có hai cách luyện nghe tiếng Anh hiệu quả là:
Nghe “tắm ngôn ngữ” – nghe bị động
Hãy nghe nhạc, xem video, xem phim tiếng Anh thật nhiều. Việc tự tạo cho riêng mình môi trường để tiếp xúc với tiếng Anh là một cách để tai bạn cảm nhận được từng âm thanh mới lạ, hay khó. Bạn có thể nghe nhạc, podcast lúc tắm, nấu ăn, lau nhà, hay đang ở ngoài đường. Và xem những video tiếng Anh phù hợp với sở thích để vừa giải trí vừa học tiếng Anh. Khi bạn nghe “tắm ngôn ngữ”, bạn chỉ đơn thuần nghe mà thôi, không cần quá tập trung vào ngôn từ hay ý nghĩa. Tại sẽ đón nhận mọi âm thanh một cách hoàn toàn bị động. Sau khi luyện nghe như này một thời gian, bạn sẽ thấy rõ kỹ năng nghe của mình tiến bộ hơn hẳn đó.
Mình thường sử dụng ứng dụng eJOY English để luyện nghe tiếng Anh. Với ứng dụng này, mình có thể chọn nghe những video phù hợp với trình độ và sở thích của mình. eJOY cung cấp hơn 10000 video đặc sắc, đa dạng chủ đề cho mình tha hồ lựa chọn. Đặc biệt là mình có thể nghe bất kỳ đâu, bất kỳ lúc nào mình rảnh rỗi hay muốn thư giãn.
Ngày trước mình còn tải nhạc tiếng Anh vào chiếc Ipod để nghe lúc đi bộ, tập thể dục nữa. Việc tạo cho mình thói quen nghe tiếng Anh mỗi ngày luôn luôn hữu ích!
Nghe chủ động
Ngoài việc nghe bị động – nghe “tắm ngôn ngữ” thì nghe chủ động cũng là một phương pháp hiệu quả để nâng cao kỹ năng phát âm tiếng Anh. Mình áp dụng phương pháp nghe này vào việc xem phim, hay các chương trình truyền hình của Anh, Mỹ, Úc. Trong lúc xem, mình chú ý cách các nhân vật trong phim phát âm các từ và sử dụng ngữ điệu khi nói.
Đặc biệt, mình sẽ quan tâm nhiều hơn vào các từ, hay âm tiết thường bị nhầm lẫn hay phát âm sai như /s/ và /ʃ/, … Mình lắng nghe cẩn thận khi những âm tố đó xuất hiện trong từ, câu. Nghe đi nghe lại thật nhiều lần nếu thấy cần thiết. Bạn đã từng luyện nói và nghe tiếng Anh qua phim chưa? Nếu chưa thì hãy thử áp dụng cách học này xem sao nhé! Mình tin bạn sẽ thấy cách học qua phim cực kỳ thú vị và hữu ích đó. Bạn cũng có thể đọc thêm bài viết này của chúng mình về cách học tiếng Anh qua phim để hiểu kỹ hơn nhé!
3. Luyện cơ lưỡi với tongue twisters
Sử dụng tongue twisters để luyện nói tiếng Anh cũng là một cách hay và hiệu quả. Muốn nói tiếng Anh chuẩn và lưu loát, cơ lưỡi của bạn cần dẻo và linh hoạt. Trong tiếng Anh có nhiều từ rất khó phát âm vừa nhanh vừa đúng, như các âm /l/, /ʃ/, hay các tổ hợp phụ âm phức tạp. Bạn hãy dành thời gian luyện tập phát âm những từ/ cụm từ khó với tongue twisters nhé!
- Ví dụ như luyện hai âm /s/ và /ʃ/. với câu tongue twister sau: “She sells sea shells on the sea shore.”
Bạn hãy xem bài viết về Cách luyện nói với tongue twisters và một số tongue twister hữu ích mà chúng mình có chia sẻ ở đây nha!
4. Áp dụng kỹ thuật nói đuổi (shadowing) để luyện phát âm tiếng Anh
Kỹ thuật nói đuổi (shadowing) được hiểu là việc chúng ta nghe và nhại lại từng câu nói vừa được nghe sao cho giống nhất. Kỹ thuật này cực kỳ hữu ích trong việc luyện phát âm chuẩn, luyện ngữ điệu và nối âm. Game Speak của eJOY GO là một tính năng hữu ích phục vụ cho việc luyện kỹ thuật nói đuổi. Việc bạn cần làm là vào eJOY GO, xem video yêu thích của mình và chọn tính năng Speak (Nói) để luyện tập. Bạn nghe từng câu nói phát ra trong video rồi nhại theo và ghi âm lại lời nói của mình. eJOY GO sẽ phân tích giọng nói của bạn, chỉ ra chỗ bạn phát âm chưa chuẩn và còn cho phép bạn so sánh lời nói của mình với lời thoại trong video. Lúc nhại lại, bạn nhớ bắt chước sao cho giống nhất cách người ta nói nhé – từ việc họ lên xuống giọng, nhấn mạnh các âm, các từ đến việc nối âm, hay ngắt nghỉ.
Luyện tập đều đặn theo kỹ thuật này bạn sẽ sớm thấy kỹ năng nói của mình được cải thiện – lời nói thêm tự nhiên, trôi chảy, chứ không rời rạc, ngập ngừng như trước nữa.
Xem thêm
5. Nắm vững các kiến thức cơ bản về phát âm trong tiếng Anh
Khi học tiếng Anh, chúng ta cần ý thức sâu sắc về tầm quan trọng của phát âm để từ đó đầu tư thêm thời gian luyện tập khía cạnh ngôn ngữ này. Bước đầu tiên trong quá trình học phát âm là làm chủ những kiến thức cơ bản về phát âm cũng như thực hành phát âm chính xác các âm vị trong tiếng Anh, đặc biệt là những âm vị không có trong tiếng Việt. Những yếu tố quan trọng trong phát âm tiếng Anh gồm: ngữ âm (hệ thống âm), IPA, nối âm, trọng âm, ngữ điệu. eJOY đã có chia sẻ trên blog một số bài viết liên quan đến những yếu tố phát âm này để giúp bạn nói tự nhiên và chính xác như người bản ngữ. Ở đây, chúng mình có phân tích một số điểm khác biệt cơ bản giữa tiếng Anh và tiếng Việt, đồng thời nêu rõ những quy tắc phát âm liên quan bạn cần nắm vững. Bạn nhấn vào link ở dưới để đọc thêm:
- Hệ thống âm tiếng Việt
- IPA
- Nối âm
- Trọng âm, ngữ điệu
- Các giọng tiếng Anh khác nhau
- Ngữ pháp cơ bản để nói tiếng Anh
Vậy là chúng ta vừa tìm hiểu qua về một số lỗi phát âm thường gặp và cách khắc phục những lỗi đó. Dù nói thế nào thì phát âm luôn giữ vai trò quyết định đến sự thành bại của một người trong giao tiếp. Vì thế nên hãy dành một lượng thời gian phù hợp để luyện tập phát âm, và nhớ chú ý đến lỗi phát âm sai mà bạn hay mắc phải để từ đó khắc phục và cải thiện. Lỗi phát âm sai mà bạn thường gặp nhất là gì? Hãy chia sẻ với mình ở phần bình luận dưới nhé! Chúc bạn học vui!