Có lẽ tất cả chúng ta đều biết dấu phẩy là gì rồi, đúng không nào? À và cả vai trò của nó trong câu nữa. Nhưng bạn có chắc rằng mình đang sử dụng dấu phẩy đúng quy tắc không? Giống như tiếng Việt, các quy tắc về sử dụng dấu phẩy trong tiếng Anh cũng rất phiền phức và khó hiểu. Thi thoảng khi viết hay đặt câu, nhiều người trong chúng ta có thể sẽ thắc mắc, “Liệu mình để dấu phẩy ở đây có đúng không”, “Mình nên để dấu phẩy trước hay sau cụm từ này?”,…. Hoặc thậm chí, một số người còn tuỳ ý đặt dấu phẩy ở bất kỳ chỗ nào trong câu mà không hề nghĩ đến việc đúng sai của nó. Vậy thì, để giúp các bạn biết cách dùng dấu phẩy sao cho hợp lý khi viết tiếng Anh, mình có một vài quy tắc nho nhỏ (nhưng rất hữu ích) muốn chia sẻ. Hãy cùng đọc qua bài viết để xem xem những quy tắc đó là gì nhé!
À mà trước khi tìm hiểu về cách sử dụng dấu phẩy trong tiếng Anh, chúng ta cần làm rõ thế nào là mệnh đề độc lập và mệnh đề phụ thuộc đã.
1. Mệnh đề độc lập và mệnh đề phụ thuộc
Mệnh đề độc lập (independent clause) là mệnh đề mà ý nghĩa của nó không phụ thuộc vào một mệnh đề khác trong cùng một câu. Mệnh đề này có thể đứng một mình và trở thành một câu hoàn chỉnh.
Ví dụ:
“It stopped raining.”
Mệnh đề phụ thuộc (dependent clause) là mệnh đề không thể đứng một mình để trở thành một câu hoàn chỉnh. Nó luôn phải đi với một mệnh đề độc lập để tạo thành một câu có ý nghĩa. Thường thì những mệnh đề phụ thuộc này sẽ bắt đầu bằng các liên từ hay giới từ như: after, as, before, if, since, while, when, that, though, unless, until, …
Ví dụ:
“After it stopped raining.”
Xem ví dụ trên bạn sẽ thấy “After it stopped raining” chưa phải là một câu hoàn chỉnh. Bạn sẽ cần thêm thông tin để có thể hiểu hết ý nghĩa của câu nói – “After it stopped raining, what happened?” (Sau khi trời ngừng mưa, điều gì đã xảy ra?)
Các mệnh đề độc lập có thể kết hợp lại với nhau để tạo thành câu ghép (compound sentences), và chúng cũng có thể kết hợp với mệnh đề phụ thuộc để tạo thành câu phức (complex sentences).
Những trường hợp như vậy luôn cần sự có mặt của dấu phẩy. Vậy dấu phẩy được sử dụng như thế nào? Hãy đọc tiếp để cùng eJOY tìm ra câu trả lời nhé!
2. Sử dụng dấu phẩy lúc nào?
* Sử dụng dấu phẩy trước liên từ (and, but, or, nor, so, yet) để nối hai mệnh đề độc lập
Ví dụ: “I went shopping, and I saw John.”
Cả hai mệnh đề trong ví dụ trên đều là những mệnh đề độc lập. Liên từ được sử dụng ở đây là “and”. Trường hợp này chúng ta cần một dấu phẩy trước “and”.
Nếu chúng ta bỏ “I” ở mệnh đề thứ hai đi thì đây không còn là một mệnh đề nữa (do thiếu chủ ngữ). Lúc này dấu phẩy không còn cần thiết: “I went shopping and saw John.”
* Sử dụng dấu phẩy ngay sau một mệnh đề phụ thuộc đứng đầu câu
Ví dụ:
“When I went shopping, I saw John.”
“When I went shopping” là một mệnh đề phụ thuộc, và mệnh đề này đứng đầu câu. Do đó chúng ta cần dùng dấu phẩy để phân cách nó với mệnh đề độc lập phía sau “I saw John”.
Tuy nhiên nếu mệnh đề phụ thuộc đứng cuối câu thì không cần sử dụng dấu phẩy.
Ví dụ
“I saw John when I went shopping.”
* Sử dụng dấu phẩy để phân cách đồng vị của một từ hoặc cụm từ trong câu
Ví dụ:
“While I went shopping, I saw John, my English teacher.”
Đồng vị là một danh từ hay cụm danh từ đặt liền theo sau để giải thích danh từ phía trước hoặc là từ đồng nghĩa với nó. “My English teacher” là một đồng vị của “John”, được thêm vào để giải thích cho người nghe biết “John” là ai. Và cần ghi nhớ, đồng vị là từ/ cụm từ không giữ vai trò thiết yếu đối với ý nghĩa của câu. Chúng ta hoàn toàn có thể loại bỏ nó mà câu vẫn giữ được nguyên ý nghĩa cơ bản ban đầu.
* Sử dụng dấu phẩy để tách 3 hay nhiều từ/ cụm từ/ mệnh đề trong một câu dài (câu liệt kê)
Ví dụ:
“While I went shopping, I saw John, Tina, and Martin.”
Trong một câu liệt kê, chúng ta cần dùng dấu phẩy để phân cách các danh từ/ cụm từ trong phần liệt kê đó (John, Tina, và Martin).
Lưu ý là với dấu phẩy cuối cùng (Oxford Comma), bạn có thể sử dụng hoặc không. Oxford Comma từ lâu đã gây ra không ít tranh cãi trong giới ngữ pháp. Nhiều người cho rằng việc sử dụng Oxford Comma là không cần thiết, một số người khác lại một mực phản đối quan điểm này và biện hộ rằng việc sử dụng Oxford comma sẽ giúp làm rõ ý trong câu. Đến giờ, tranh cãi này vẫn chưa được giải quyết. Nên bạn không cần đắn đo xem có bắt buộc phải sử dụng “dấu phẩy đặc biệt” này hay không nhé! Nếu thích bạn cứ dùng thôi.
==> Bạn có thể tìm hiểu thêm về Oxford Comma ở đây
* Sử dụng dấu phẩy sau trạng từ đứng đầu câu
Ví dụ:
“Finally, it stopped raining.”
“Surprisingly, I saw John when I went shopping.”
Bạn hẳn đã từng bắt gặp những trạng từ đuôi “ly” đứng ở đầu câu như “sadly, luckily, unfortunately, generally,….”. Đây là những trạng từ chỉ cách thức, và chúng được phân tách với phần còn lại của câu bằng dấu phẩy.
* Sử dụng dấu phẩy sau các từ nối “therefore, however, …”
Một số từ nối đòi hỏi phải có dấu phẩy trước và ngay sau chúng, chẳng hạn như “therefore, however, nevertheless, on the other (one) hand, otherwise, by contrast,…”
Ví dụ:
“It is, however, an interesting topic for us to discuss.”
“On the one hand, I think the Internet brings a lot of benefits. On the other hand, there are many drawbacks of the Internet that we have to take into account.”
* Sử dụng dấu phẩy để phân biệt một trích dẫn trong cả một câu
Tuỳ vào vị trí của câu trích dẫn mà dấu phẩy có thể ở trước hoặc sau trích dẫn đó.
Ví dụ:
His mother asked, “What were you doing when I called you yesterday?”
“I was going shopping with John”, said he.
* Sử dụng dấu phẩy để phân cách các phần của một địa chỉ hay thời gian
Ví dụ:
“I was born in Hoang Mai, Hanoi.”
“I was born on March 25, 1990.”
* Sử dụng dấu phẩy trước và sau tên của một người được chỉ đích danh
Ví dụ:
“Tina, have you finished your homework yet?”
“Can you, Peter, help me with my homework?”
* Sử dụng dấu phẩy trong câu hỏi đuôi
Ví dụ:
“You went shopping yesterday, didn’t you?
They are your friends, aren’t they?”
* Sử dụng dấu phẩy để tách hai phần đối lập trong một câu
Ví dụ:
“That’s my book, not yours.”
3. Những trường hợp không dùng dấu phẩy
Giờ thì chúng ta hãy cùng nhau phân tích một số lỗi thường gặp khi dùng dấu phẩy trong tiếng Anh nhé!
Thứ nhất là comma splices. Comma splices là một lỗi khá phổ biến. Lỗi này thường xảy ra khi chúng ta liên kết hai mệnh đề độc lập lại với nhau bằng một dấu phẩy mà không có liên từ đi kèm.
Ví dụ:
(SAI) It stopped raining, we decided to go shopping.
“It stopped raining” là một mệnh đề độc lập. Nó hoàn toàn có thể đứng một mình như một câu đầy đủ. Và “we decided to go shopping” cũng vậy. Do đó, chúng ta không thể dùng dấu phẩy nối hai mệnh đề này.
Ví dụ trên nên được sửa lại như sau:
Cách 1: Phân cách hai mệnh đề trên bằng dấu chấm câu
“It stopped raining. We decided to go shopping.”
Cách 2: Phân cách hai mệnh đề trên bằng dấu chấm phẩy (;)
“It stopped raining; we decided to go shopping.”
Cách 3: Kết hợp với một liên từ
“It stopped raining, so we decided to go shopping.”
“Because it stopped raining, we decided to go shopping.”
Vậy là chúng ta vừa biết thêm một số quy tắc sử dụng dấu phẩy trong tiếng Anh. Thực ra quy tắc dấu câu luôn là một chủ đề phức tạp, đòi hỏi nhiều nghiên cứu chuyên sâu. Nếu muốn hiểu kỹ hơn, bạn có thể tìm đọc các tài liệu về ngữ pháp và dấu câu của các trường Đại học uy tín trên thế giới như Oxford, Cambridge, Sydney, Edinburg,… Nhưng trước hết, để bài viết của bạn trở nên chuyên nghiệp và dễ hiểu với người đọc, bạn hãy ghi nhớ những quy tắc mình vừa chia sẻ ở trên đã nhé!
