AI & Tương lai - Tổng hợp ý kiến của những nhà khoa học và người có tầm ảnh hưởng

Mặc dù gần đây chúng ta được nghe nói nhiều đến cụm từ trí tuệ nhân tạo nhưng từ những năm 1950 loài người đã bắt đầu nghiên cứu về AI và đến 2014, tức là khoảng 64 năm sau các nhà khoa học đã đưa ra những cảnh báo về một tương lai đầy biến động. Những nhà tri thức lớn, những nhà nghiên cứu, những nhà khoa học đang trực tiếp phát triển AI có suy nghĩ gì về tương lai của chúng ta với AI? Câu hỏi này thôi thúc tôi đi tìm hiểu. Tôi đã nghĩ mình có thể có câu trả lời ngay lập tức nhờ AI tuy nhiên Chatgpt hay Bing chat hay Google Bard đều chưa đưa ra được câu trả lời thỏa mãn sự tò mò của tôi (hoặc cũng có thể tôi chưa viết prompt đủ hiệu quả).

Người có tầm ảnh hưởng nói về tương lai AI

Stephen Hawking

Vào tháng 12 năm 2014, trong những năm cuối đời của Stephen Hawking, ông đã tham gia một cuộc phỏng vấn trên đài BBC bằng cách sử dụng giọng nói AI. Thậm chí, nội dung của cuộc phỏng vấn cũng được tạo ra bởi AI. Dựa trên những dữ liệu, quan điểm của Stephen Hawking trong quá khứ, hệ thống AI đã tiên đoán những từ ngữ mà ông có thể sử dụng tiếp theo.

Trong cuộc phỏng vấn này, ông đã đưa ra một lời tiên đoán “The development of full artificial intelligence could spell the end of the human race” (Tạm dịch: “Sự phát triển trí tuệ nhân tạo đến mức tối đa có khả năng dẫn đến sự sụp đổ của loài người.”). Theo ông, con người, với quá trình tiến hóa sinh học diễn ra chậm chạp, sẽ không thể cạnh tranh với trí tuệ nhân tạo và sẽ bị thay thế.

Bill Gates & Sam Altman

Trong một bài viết trên blog vào ngày 21/3/2023, Bill Gates đã thể hiện quan điểm rằng chúng ta đang chứng kiến sự khởi đầu của Kỉ nguyên Trí tuệ Nhân tạo. Ông đã đề cập đến những cách AI có thể hỗ trợ con người trong tương lai:

Về năng suất: AI có thể trở thành trợ lý ảo cho mỗi người trong công việc hàng ngày, giúp đọc email, lên lịch học, tóm tắt tài liệu và đọc hiểu nội dung từ bất kỳ ngôn ngữ nào. Khi năng suất làm việc được cải thiện, xã hội sẽ phát triển, và con người sẽ được giải phóng sức lao động.
Sức khoẻ: AI có thể thay thế con người trong các công việc hành chính đơn giản, điền thông tin và chẩn đoán hình ảnh y tế.
Giáo dục: Bill Gates cho rằng phần mềm có tích hợp AI hứa hẹn sẽ cách mạng hóa cách chúng ta dạy và học. AI có thể nhận biết sở thích và phong cách học của từng cá nhân để tùy chỉnh nội dung học tập hấp dẫn. Ngoài ra, AI có thể hỗ trợ giáo viên và nhà quản lý trong việc đánh giá và tư vấn hướng nghiệp. Tuy nhiên, Bill Gates cũng cho rằng dù AI thay đổi cách thức dạy và học, nó sẽ không bao giờ thay thế vai trò của giáo viên và học sinh trong lớp học. Mối quan hệ gắn bó giữa thầy và trò vẫn sẽ là một phần quan trọng trong quá trình học tập. Thách thức đáng quan tâm hiện nay là đảm bảo mọi trẻ em trên toàn cầu được hưởng lợi từ sự phát triển của trí tuệ nhân tạo.

Tuong lai AI voi giao duc

Tuy nhiên, Bill Gates cũng chỉ ra những hạn chế của AI:

Ví dụ, nếu bạn hỏi AI về một điều không có thật, nó vẫn sẽ đưa ra câu trả lời tốt. Nhưng nếu bạn cần lập danh sách các khách sạn cho kỳ nghỉ sắp tới, AI có thể gợi ý các khách sạn không tồn tại, vì nó không hiểu ngữ cảnh của câu hỏi để phân biệt khách sạn thực và ảo.
Ngoài ra, AI có thể sai trong việc giải quyết các bài toán trừu tượng. Tuy nhiên, những hạn chế này dự kiến sẽ được giải quyết trong vài năm tới.

Bill Gates cũng đề cập đến mối nguy hiểm khi sử dụng trí tuệ nhân tạo cho mục đích xấu. Ông cho rằng chính phủ cần hợp tác với các tổ chức tư nhân để giới hạn rủi ro này.

Bill Gates và các nhà sáng lập OpenAI – Sam Altman, cũng đề cập đến khái niệm “Siêu trí tuệ AI” (Super Intelligence), một loại trí tuệ vượt qua khả năng của con người, có thể tự thiết lập mục tiêu và thực hiện mục tiêu đó. Tuy khái niệm Siêu trí tuệ AI mới chỉ là giả thuyết, có thể có trong 10 – 100 năm nữa theo Bill Gate, nhưng Sam Altman cho rằng đây là lúc cần phải quản trị quá trình phát triển Siêu trí tuệ AI. Trên trang blog OpenAI ngày 22/5/2023, Sam Altman và các cộng sự đã đưa ra các ý tưởng để điều hướng quá trình phát triển Siêu trí tuệ, đòi hỏi sự phối hợp giữa chính phủ và các tổ chức đang nghiên cứu và phát triển Siêu trí tuệ AI. Vào ngày 16/5, Sam Altman đã thành công trong việc điều trần trước Ủy ban Tư pháp Thượng viện Mỹ để thảo luận về giám sát trí tuệ nhân tạo.

Yuval Harari

2018, nhà sử học Yuvah Harari, tác giả cuốn sách nổi tiếng Sapiens, đã có buổi nói chuyện với 350 bạn trẻ ở Nam Luân Đôn về tương lai của giáo dục. Tại đây, ông nêu quan điểm rằng thuật toán khoa học có thể phát triển tới ngưỡng hiểu con người còn hơn cả con người hiểu chính mình. Youtube, Titkok, Instagram, Facebook hiểu chúng ta muốn xem video gì, nghe nhạc gì, xem ảnh gì, đọc chuyện gì và từ đó giới thiệu nội dung liên quan cho chúng ta. Netflix hiểu chúng ta thích xem phim gì và giới thiệu phim đó. Ở thời đại ngày nay, dữ liệu còn đáng giá hơn tiền.

Thách thức khác nữa mà tiến bộ khoa học đưa đến cho loài người đó là máy tính làm việc tốt hơn con người ở những việc đòi hỏi sự chính xác, logic. Chúng ta đã thấy xe tự lái chạy trên đường, nhiều nhà máy đã có dây chuyền sản xuất tự động tới 90%, bác sĩ sẽ bị thay thế bởi robot, còn sớm hơn cả y tá vì bác sĩ giỏi ở thao tác phẫu thuật, còn y tá cần thể hiện lòng từ bi, sự thấu hiểu với bệnh nhân. Những gì chúng ta đang dạy ở trường sẽ ko còn hữu ích với thị trường lao động tương lai. Harari chỉ ra, mục tiêu quan trọng nhất của hệ thống giáo dục lúc này có lẽ là phát triển trí tuệ cảm xúc, sự cân bằng tinh thần và khả năng phục hồi tinh thần, khả năng học tập trọn đời. Điều quan trọng của các kỳ thi, các kỳ kiểm tra không phải là thi đỗ, mà là bài học rút ra, là khả năng đứng lên sau những lần thất bại.

Tháng 4/2023 tại Frontiers Forum, Thụy Sĩ, Harari có một buổi trao đổi về tương lai của loài người với AI. Harari cho rằng AI có thể giúp con người giải quyết được khủng hoảng sinh thái, hoặc cũng có thể làm vấn đề trở nên tệ hơn.

Ngôn ngữ từ bao đời nay vốn là công cụ mà loài người sử dụng để xây dựng nên truyền thuyết, học viện, luật pháp, nghệ thuật, khoa học, và mối quan hệ. Và AI ngày nay đã có thể tạo ra tin giả, tuyên ngôn chính trị, thậm chí cả kinh sách tôn giáo. AI không cần có ý thức hay cảm xúc nhưng nó vẫn có thể tạo ra mối quan hệ thân thiết “giả” với con người. Tưởng tượng một ngày kia bạn có thể đang điện thoại, hoặc ở trong một buổi họp với một người máy AI mà bạn không hề biết, và thậm chí bạn còn có tình cảm gắn bó với người AI đó. Harari lo ngại đó có thể là dấu chấm hết cho lịch sử nhân loại khi AI có thể kiểm soát được văn hóa và tạo ra nền văn hóa mới.

Khi trả lời phỏng vấn của Anderson Cooper năm 2021, Harari cho rằng chúng ta cần sự hợp tác toàn cầu để kiểm soát và ngăn chặn những mối hiểm họa mà AI mang tới.

Elon Musk

Từ 2011, Elon Musk đã quan tâm và đầu tư vào DeepMind, một startup ở Luân Đôn về AI, sau đó Google đã mua lại công ty này. Năm 2014, Musk bày tỏ quan ngại về sự phát triển của AI và cho rằng AI còn nguy hiểm hơn cả vũ khí hạt nhân, và rằng AI là rủi ro lớn nhất đối với sự tồn tại của loài người.

Đến 2015, Elon Musk cùng với một số nhà khoa học, một số doanh nhân đồng sáng lập ra tổ chức phi lợi nhuận OpenAI với mong muốn phát triển AI phục vụ lợi ích của con người nhưng rồi đến 2018, Musk rời khỏi hội đồng quản trị. Tuy vậy, Musk vẫn theo đuổi AI trong dự án xe hơi tự lái của Tesla.

Gần đây, Musk đã lên tiếng kêu gọi các cơ quan quản lý hãy bảo vệ người dân trước rủi ro do AI gây ra. Vào tháng 3, Musk cũng thành lập công ty lấy tên là X.AI nhưng những thông tin về công ty này còn rất hạn chế, chưa rõ X.AI được thành lập nhằm mục tiêu, lý tưởng gì.

Nhà khoa học nói về tương lai AI

Yoshua Bengio

Ông được coi là một trong những cha đẻ của trí tuệ nhân tạo, cùng với Geoffrey Hinton và Yann LeCun nhận giải thưởng Turing, một giải thưởng cao quý trong lĩnh vực khoa học máy tính, tương đương như giải Nobel.

Trong bài phỏng vấn mới đây nhất cuối tháng 5 với đài BBC, ông cho rằng nếu sớm biết AI sẽ phát triển với tốc độ như hiện nay, ông đáng nhẽ sẽ ưu tiên nghiên cứu về tính an toàn của AI hơn là sự hữu dụng của nó. Nếu AI rơi vào tay quân đội, hay những kẻ khủng bố, kẻ tâm thần thì sẽ thật đáng sợ. Sẽ rất khó khăn để ngăn ngừa các hệ thống này, nhất là khi chúng còn thông minh hơn chúng ta.

Geoffrey Hinton

Geoffrey Hinton từng giữ vị trí phó chủ tịch ở Google. Năm 2013, Google mua lại startup nghiên cứu deep learning của ông. Ông rời Google từ 1/5/2023 do những lo ngại của ông về rủi ro mà AI mang lại, cũng như việc ông muốn tập trung vào nghiên cứu của mình và muốn được tự do phát biểu về những quan ngại của mình đối với AI. Ông cùng với Yoshua Bengio đã ký vào biên bản cảnh báo về những rủi ro trong tương lai của AI.

Yann LeCun

Không giống như Yoshua và Geoffrey, Yann LeCun, người thứ 3 cùng nhận giải thưởng Turing với 2 ông, và đang là trưởng nhóm khoa học tại phòng lab AI của Meta (Facebook), ông lại đang tập trung nghiên cứu về mạng noron để phát triển trí tuệ tổng hợp nhân tạo AGI. Cùng với Meta, ông mong muốn phát triển thế giới vũ trụ ảo. Con người sẽ không cần smartphone mà sử dụng kính thực tế tăng cường với trí thông minh trình độ con người.

Ghi chú

Bài viết này không có ý định nêu ra ý kiến của tác giả, mà chỉ tổng hợp thông tin.
Các quan điểm được tổng hợp trong bài viết chỉ có giá trị ở thời điểm được đưa ra. Trong tương lai, các nhà khoa học và những người có tầm ảnh hưởng có thể thay đổi quan điểm của họ.
Danh sách nhà khoa học và những người có tầm ảnh hưởng được lựa chọn dựa trên sự hiểu biết của tác giả về trí tuệ nhân tạo.
Khái niệm về “nhà khoa học” và “người có ảnh hưởng” trong bài viết mang tính chất tương đối, mang mục đích phân loại giữa những người trực tiếp tham gia lập trình và phát triển AI, và những người nghiên cứu, có thể kinh doanh dựa trên AI nhưng không trực tiếp lập trình.