Khi làm chủ một doanh nghiệp, nhiều người dễ bị cuốn theo lượng lớn các đầu việc hàng ngày và không còn thời gian để nâng cao kỹ năng bản thân. Chỉ đến khi sắp phải gặp nhà đầu tư nước ngoài, họ mới chột dạ nhận ra tiếng Anh của mình còn yếu quá. Nếu thấy mình trong trường hợp này thì cũng đừng quá lo lắng nhé. Miễn là bạn có chút vốn tiếng Anh hoặc có thể giao tiếp cơ bản, bài viết này sẽ giúp bạn từng bước chuẩn bị cho bài thuyết trình với thời gian gấp rút.
Nếu bạn có thư thả thời gian hơn hoặc muốn đầu tư để nâng trình độ lên mức có thể thoải mái trao đổi tiếng Anh bất kỳ lúc nào, hãy tham khảo bài viết Cách startup tự cải thiện tiếng Anh 5 phút mỗi ngày để tự tin thuyết trình nhà đầu tư.
1. Xác định rõ các bước cần làm
Để có một bài thuyết trình tương đối hoàn chỉnh, bạn sẽ cần thực hiện 3 bước sau:
- Tham khảo các bài nói mẫu
- Soạn thảo nội dung nói
- Luyện tập thuyết trình
Đa phần mọi người thấy rằng bước 3 quan trọng nhất nhưng lại ngại làm nhất. Với trình độ tiếng Anh trên trung bình, nhiều người sẽ dành thời gian ở bước 1 và 2 vì bạn muốn chau chuốt nội dung chp hoàn hảo. Nếu trình độ của bạn ở dưới mức trung bình, có thể bạn sẽ đi nhờ người viết hộ và bạn chủ yếu dành thời gian học thuộc.
Với kinh nghiệm đã từng đi thuyết trình bằng tiếng Anh trước nhà đầu tư và giành giải 3 Techfest 2019, mình cho rằng bạn nên tự viết nội dung thuyết trình, và dành phần lớn thời gian luyện tập thuyết trình nhiều nhất có thể.
Hãy cố gắng tự viết, bởi chính bạn mới hiểu doanh nghiệp mình và biết mình muốn nói gì. Hơn nữa, khi đứng trước đám đông thuyết trình, với thời gian gấp gáp và sự hồi hộp, rất có thể bạn sẽ quên hoặc nói thiếu ý đã chuẩn bị. Đây chính là lúc bạn cần tới sự tự tin, bởi nó giúp bạn ứng phó với những tình huống ngoài ý muốn. Và sự tự tin đó chỉ có được khi bạn đã tự luyện tập nhiều lần bài nói của mình.
Sau khi đã xác định những gì cần làm , hãy phân chia thời gian hợp lý để hoàn thành mỗi nhiệm vụ.
2. Tham khảo các bài thuyết trình ấn tượng
Như Tony Robbins từng nói: “Nếu muốn thành công, hãy tìm ai đó thành công và bắt chước những gì họ làm.”
Vì vậy, đừng ngại ngần tham khảo các bài thuyết trình tiếng Anh của các startup trên thế giới chính, miễn là bạn không sao chép y nguyên những gì họ nói. Xem đủ nhiều, xem đi xem lại một vài bài thuyết trình mà bạn thấy thuyết phục, bạn sẽ ngấm và dần bị ảnh hưởng bởi phong thái, sự tự tin, ngữ điệu của họ. Điều này sẽ giúp ích rất nhiều khi bạn đứng trước mặt nhà đầu tư.
Đây là một số bài thuyết trình xuất sắc mà bạn có thể tham khảo: David Arnoux from Twoodo, 'That Is the Best Pitch I've Seen', The winning pitch at MIT Global Startup Workshop, Elevator Pitch Winner, Startup Pitch: LayUp | Global Seedstars Summit 2017.
Ngoài ra, bạn có thể nghe thêm về kinh nghiệm khi thuyết trình trước nhà đầu tư: How to Pitch your Startup in 3 Minutes, English Conversation Topics - Pitching Your Business Services, David S. Rose: 10 things to know before you pitch a VC for, Lecture 19 from YC - Sales and Marketing; How to Talk to Investors, Startup Investors On How To Pitch Like A Pro | CNBC, v..v..
2.1. Tự soạn nội dung nói: đừng ngại “copy”, đừng sợ chỉnh sửa
Khi xem các bài thuyết trình mẫu, bạn hãy ghi chú lại những câu nói mà bạn cho rằng bạn sẽ sử dụng, nhất là những câu diễn đạt 5 ý mà mình sẽ giải thích chi tiết ở phần dưới. Sau đó, chỉnh sửa chúng và thêm những nội dung bạn sẽ dùng để giới thiệu về mình và doanh nghiệp.
Ví dụ, đây là cách mình bắt chước câu diễn đạt từ bạn CEO của Twoodo:
Câu giới thiệu bản thân của bạn CEO khá đơn giản: “My name is David, co-founder of Twoodo”. Mình sẽ sửa lại thành “My name is Diep Bui, co-founder of eJOY Learning”.
Với câu giới thiệu sản phẩm (“We are a team of productivity experts and we are revolutionizing the way people organize themselves, share knowledge and information, by reinventing online collaboration”. Tạm dịch: Chúng tôi là một đội gồm các chuyên gia về hiệu suất làm việc và chúng tôi đang thực hiện cuộc cách mạng cải tiến cách tổ chức công việc, cách chia sẻ thông tin và tri thức, bằng việc sáng tạo lại nền tảng làm việc trực tuyến), mình cải biên một chút thành “We are a team of language and technology experts, and we are revolutionizing the way people learn English from Beginner to advanced level”.
Tuỳ theo yêu cầu của từng chương trình hoặc từng nhà đầu tư, nhưng nội dung trình bày kinh điển nhất vẫn là 5 ý sau:
- mô tả bài toán, vấn đề mà sản phẩm của bạn giải quyết cùng với tiềm năng thị trường
- mô tả sản phẩm, tính năng vượt trội
- mô tả những thành tích, doanh số mà công ty của bạn đã đạt được
- giới thiệu bản thân bạn và các đồng sáng lập
- đưa ra yêu cầu gọi vốn và hướng sử dụng vốn
Sau khi viết xong nội dung, bạn có thể nhờ bạn bè hoặc thuê dịch vụ sửa bài để đảm bảo ngữ pháp, từ vựng được sử dụng hợp lý và rõ ý. Nên nhớ, thời gian thuyết trình của bạn bị giới hạn, vì vậy đừng viết quá dài.
Một mẹo để tính thử thời gian nói thực tế là lấy tổng số từ trong văn bản chia cho 3 rồi chia tiếp cho 60 để ra số phút bạn cần để nói hết nội dung đó. Công thức này được tính dựa trên con số trung bình 1 giây nói được 3 từ.
Ví dụ, nội dung của bạn có 500 từ. Bạn sẽ cần 500/3 = 167 giây hay 167/60 = 3 phút để nói hết nội dung này.
Nếu thời gian nói của bạn bị vượt quá giới hạn cho phép, hãy dũng cảm cắt bỏ những phần kém quan trọng trong bài nói. Kinh nghiệm của mình cho thấy, đã có nhiều startup lên thuyết trình, vì quá mải mê trình bày phần đầu mà không kịp nói những ý rất quan trọng ở phần sau. Và khi đã hết giờ, dù bạn đang diễn thuyết hay đến mấy thì theo luật, bạn cũng không thể tiếp tục trình bày.
2.2. Luyện tập thuyết trình càng nhiều càng tốt
Khi đã có nội dung tốt, bạn cần luyện tập để có thể truyền tải được nội dung đó một cách chính xác và tự tin nhất. Bạn có biết rằng, trong nghệ thuật đàm phán, ngôn ngữ cơ thể gây sự chú ý và ấn tượng nhiều nhất, nhiều hơn cả nội dung không?
Đầu tiên, không cần quá quan tâm đến ngữ pháp, phát âm, bạn chỉ tập trung vào trình bày nội dung của mình một cách trôi chảy nhất. Có sai, có quên chỗ nào cứ bỏ đó và chuyển tiếp sang ý tiếp theo. Tốt nhất, bạn hãy thu âm và bấm thời gian.
Sau đó, bạn nghe lại và tìm ra những lỗi sai về phát âm, ngữ pháp của mình nếu có và đánh dấu lại. Luyện nói lại lần hai sao cho chính xác hơn, và tiếp tục thu âm, kiểm tra, ghi chú và sửa lại. Bạn có thể luyện nói ba lần để khắc phục được lỗi sai.
Cuối cùng, khi đã nắm được cấu trúc hoàn chỉnh và tương đối thuộc, hãy đứng trước gương tập nói cho trôi chảy. Căn thời gian cho chuẩn, và thẳng tay cắt bỏ những phần thừa nếu thấy mình vẫn thiếu thời gian. Hãy đứng thẳng và tin vào bài phát biểu của mình. Sự tự tin sẽ giúp bạn ghi điểm hơn nhiều một khả năng phát âm chính xác.
Như vậy, bạn đã có được một bức tranh khá chi tiết về 3 bước chuẩn bị cho buổi thuyết trình ngày mai rồi. Và giờ điều bạn quan tâm nhất chính là cần nói những ý gì và có những mẫu câu nào có thể tham khảo được.
3. Một số mẫu câu tham khảo
Dưới đây là một số mẫu câu tiêu biểu mình lọc ra cho 5 ý chính. Bạn có thể tham khảo và thay thế các dấu … bằng thông tin của mình để có bài thuyết trình đủ ý và hiệu quả.
3.1. Mô tả bài toán
Hãy nhớ rằng, bạn đến với nhà đầu tư để tìm cách thuyết phục họ rót vốn. Họ sẽ không rót vốn nếu không hiểu doanh nghiệp của bạn làm gì và giải quyết vấn đề gì, vì vậy, hãy đảm bảo lỗ hổng mà các bạn đang cố gắng lấp đầy được nhắc tới ngay từ đầu. Hãy tham khảo vài mẫu câu dưới đây nhé!
- Many people today suffer from …. (Ngày nay, nhiều người gặp khó khăn với ...).
- ... is great but it's extremely messy. (... [một giải pháp hiện có] thì rất tốt nhưng nó lại quá lộn xộn.)
- There is no way of .... (Hiện tại, chưa có giải pháp nào cho việc…)
3.2. Mô tả sản phẩm, tính năng vượt trội
Sau đó, bạn cần mô tả cụ thể sản phẩm cũng như lời giải nó đem lại cho bài toán trên.
- So, to solve this issue, we came up with .... (Vậy, để giải quyết vấn đề này, chúng tôi đã phát minh ra ....)
- I'm proud to introduce you to ... (Tôi tự hào được giới thiệu với bạn...)
- And it's the fastest/ greatest/ cheapest tool out there. We're working on an algorithm to make it even simpler/ better/ more powerful. (Và đây là công cụ nhanh nhất/ tốt nhất/ rẻ hơn trên thị trường. Chúng tôi đang nghiên cứu thuật toán để làm cho nó đơn giản hơn nữa/ tốt hơn nữa/ mạnh mẽ hơn nữa.)
- And to show you how it works, I'd like to give you a little example. (Để minh hoạ các hoạt động của chức năng này, tôi sẽ lấy một ví dụ.)
- This is X, CEO of ABC Company. I'm going to show you how he uses our product for his... (Đây là X, CEO của công ty ABC. Tôi sẽ chỉ cho các bạn thấy cách anh ấy sử dụng sản phẩm của chúng tôi để…)
- I want to show you something else. … (Tôi còn muốn chỉ cho bạn thấy điều này nữa …)
- All you'll need to do is .... And we'll take care of the rest. (Tất cả những gì bạn cần làm là .... Còn lại để chúng tôi lo.)
3.3. Mô tả tiềm năng thị trường
Sản phẩm của bạn sẽ nổi bật đến đâu giữa một thị trường đang bão hòa? Nếu sản phẩm của bạn đi một con đường chưa ai đi, bạn sẽ làm gì đề mọi người biết tới tiềm năng của mình? Cùng tham khảo các mẫu câu nhé.
- I want to tell you about the market. We got into this because it's a huge market. ( Tôi muốn nói với bạn về thị trường. Chúng tôi làm sản phẩm này vì nó là một thị trường rất lớn.)
- It was estimated at… in…. It's growing at a staggering … percent per year. (Năm 2012, thị trường cho lĩnh vực này được định giá ….. Giá trị thị trường này đang tiếp tục tăng lên … phần trăm mỗi năm.)
- There's plenty of room for us to grow. (Có rất nhiều cơ hội cho chúng ta tăng trưởng.)
- …, our number 1 competitor, only has.... percent. (Đối thủ số 1 của chúng tôi,..., mới chiếm ...% thị phần.)
- No one ever talked about doing this, and it feels amazing when we were the first one to do it. (Không một ai từng nói về việc này, và chúng tôi cảm thấy thật tuyệt vời khi là những kẻ tiên phong).
3.4. Mô tả thành tích, doanh số
Nếu là một doanh nghiệp đã có doanh thu và tăng trưởng, hãy bổ sung ngay lập tức những số liệu này vào bài thuyết trình của mình nhé.
- We're logging these users in with a freemium model so that once they grow to love ..., they'll pass it on to their friends or colleagues. (Chúng tôi có được những người dùng đầu tiên nhờ mô hình dùng thử miễn phí để khi mọi người bắt đầu thích sản phẩm..., rồi họ sẽ giới thiệu cho bạn bè, đồng nghiệp.)
- Our revenue last month was ..., which is ...% higher than the previous month. (Doanh thu tháng trước của chúng tôi đạt 100k đô, 100% cao hơn với tháng trước nữa. )
3.5. Giới thiệu bản thân và các đồng sáng lập
Người sáng lập chính là linh hồn của doanh nghiệp. Hãy nói cho nhà đầu tư biết bạn là ai, đã làm được gì và có tầm nhìn thế nào.
- So you might be thinking why are we the perfect team to reinvent .... We know the competitive landscape well. We've tried every single solution out there. We know how to build scalable systems. (Bạn có thể nghĩ rằng tại sao chúng tôi lại là một đội hoàn hảo để tái thiết lại ... Chúng tôi biết rõ môi trường cạnh tranh. Chúng tôi tìm hiểu từng giải pháp có trên thị trường.)
- Chúng tôi còn biết cách xây dựng một hệ thống có thể tăng trưởng mở rộng được.)
- Our CTO worked for the banking industry, where he dealt with millions of transactions on a daily basis. (Giám đốc công nghệ của chúng tôi từng làm trong lĩnh vực ngân hàng và xử lý hàng triệu giao dịch mỗi ngày.)
- We know how to grow a profitable business from our previous startups. (Chúng tôi biết cách tăng lợi nhuận từ những lần khởi nghiệp trước.)
- We know how to drive marketing strategies that bring in quality customers. (Chúng tôi biết thực hiện các chiến lược marketing mà đem lại khách hàng chất lượng.)
3.6. Nhu cầu gọi vốn và hướng sử dụng vốn
Cuối cùng, hãy khẳng định các bạn cần bao nhiêu tiền đầu tư và sẽ sử dụng chúng và mục đích gì.
- We're looking for .... USD/EUR to go fast. We want to scale the team, further develop the product and a big marketing push that'll bring us to our first ... thousand users within the first year. (Chúng tôi muốn gọi vốn … đô la để phát triển nhanh hơn. Chúng tôi muốn mở rộng đội phát triển, tiếp tục cải tiến sản phẩm, đẩy ngân sách marketing để đạt được ... nghìn thành viên đầu tiên trong năm đầu.)
- We're going to change the way people think of .... I promise you ... will become the new norm. There's pain and we have the solution. (Chúng tôi sẽ thay đổi cách mọi người nghĩ về khái niệm.... Tôi hứa với các ngài rằng sản phẩm ... sẽ trở thành tiêu chuẩn mới. Có bài toán ở ngoài kia và chúng tôi có lời giải).
- So if you’d like to take part in this revolution, if you'd like to help us in bringing order back to chaos, please come and see us after the pitches. (Vậy nếu bạn cũng muốn là một phần của cuộc cách mạng này, bạn muốn giúp chúng tôi trả lại trật tự cho sự hỗn độn này, hãy đến và gặp chúng tôi sau buổi thuyết trình.)
Và cuối cùng, đừng quên cảm ơn nhà đầu tư đã dành thời gian lắng nghe nhé. Chỉ cần nói đơn giản: “Thank you for listening”.
Hy vọng rằng, khi đọc hết bài này, bạn đã có thể có được bản nháp ban đầu cho nội dung thuyết trình nhà đầu tư của bạn. Nếu đây là lần đầu tiên của bạn thì wow, bạn vừa vượt qua được chính mình đó.
Tự tin thuyết trình trước đám đông là một kỹ năng mà chỉ có số ít nhà sáng lập làm được. Bạn có biết Warren Buffett, tỷ phú thế giới lúc đầu cũng rất sợ diễn thuyết và phải đi học lớp kỹ năng mềm buổi tối không? Mình tin chắc chắn bạn sẽ làm được vì bạn đã đọc đến đây.
Và nếu bạn cần trợ giúp, đừng ngần ngại liên lạc với mình ở cộng đồng các bạn học tiếng Anh của eJOY English. Mình là Điệp Bùi, đồng sáng lập eJOY English.
