Nghe là một trong những kỹ năng quan trọng mà bạn cần làm chủ nếu muốn thành công trong việc học một ngoại ngữ mới. Dựa vào báo cáo nghiên cứu của nhiều nhà khoa học và các chuyên gia ngôn ngữ chúng ta hoàn toàn có thể cải thiện kỹ năng nghe của mình bằng nhiều cách, kỹ thuật khác nhau. Trong bài viết này, eJOY muốn chia sẻ với bạn hai cách tiếp cận hiệu quả để luyện nghe tiếng Anh nói riêng và các ngoại ngữ khác nói chung: luyện nghe theo kỹ thuật bottom-up và top-down. Đồng thời, qua đó, bạn sẽ hiểu rõ hơn cách học tiếng Anh với khoá học Listening Skills mà eJOY đã thiết kế. Còn chờ gì nữa? Hãy đọc ngay thôi!
Giới thiệu về luyện nghe bottom-up và top-down
Theo nhiều chuyên gia ngôn ngữ thì quá trình nghe hiểu ngôn ngữ thứ hai có thể thực hiện bằng hai kỹ thuật (hay cách tiếp cận) khác nhau: nghe từ dưới lên trên (bottom-up) và nghe từ trên xuống dưới (top-down).
Kỹ thuật nghe “top-down” (nghe từ trên xuống) là kỹ thuật nghe mà người học sử dụng kiến thức nền và vốn từ vựng có sẵn để nắm bắt nội dung khái quát của bài nghe hay còn gọi là nghe hiểu (comprehension listening). Các ví dụ cho kỹ thuật nghe từ trên xuống có thể là: việc suy xét các ý kiến, đoán nghĩa của từ và nhận diện chủ đề của bài nghe.
Trong khi đó, kỹ thuật nghe “bottom-up” (nghe từ dưới lên) liên quan tới việc nhận diện âm thanh, phân biệt các từ vựng, nhận diện cấu trúc ngữ pháp, và cuối cùng mới tiến tới hiểu ý nghĩa của thông điệp. Cách tiếp cận này coi việc hiểu ngôn ngữ là một quá trình đi qua rất nhiều khâu nối tiếp nhau, và đầu ra của mỗi khâu trở thành đầu vào của khâu tiếp theo ở một mức cao hơn.
Nói tóm lại, “top-down” chú trọng vào việc nghe hiểu (sản phẩm của quá trình nghe), trong khi đó “bottom-up” tập trung vào chính quá trình nghe để giúp người học có thể cải thiện kỹ năng nghe của mình triệt để.
Vai trò và phương pháp luyện nghe theo 2 kỹ thuật trên
Hai quá trình luyện nghe “bottom-up” và “top-down” đều có ý nghĩa trong việc cải thiện kỹ năng nghe của người học.
Tuy nhiên, các bài tập nghe “bottom-up” thường có ích hơn cho người mới bắt đầu học nghe. Bởi lẽ, lúc này người học bị giới hạn bởi khả năng ngôn ngữ ít ỏi, nên họ gần như không tự động xử lý được những thông tin mình đang nghe. Để luyện nghe “bottom-up”, người mới học nghe cần nghe những bài nghe có tốc độ chậm. Trong quá trình đó cần tập trung vào các chi tiết nghe được kết hợp với việc làm các bài tập ngắn.
Lúc này, người học có thể được yêu cầu:
- phân biệt các âm đơn, ranh giới từ, trọng âm
- xác định thought group* (*thought groups là các cụm từ ngắn, mỗi cụm từ chứa một ý chính và được phân tách bằng các khoảng tạm dừng nhỏ. Có thể có nhiều hơn một thought group trong một câu. Đọc thêm về thought group)
- nghe và xác định ngữ điệu trong câu
- xác định các cấu trúc ngữ pháp
- nhận diện từ được rút gọn, âm nối
- nhận diện từ nối
Một số bài tập phổ biến khi áp dụng kỹ thuật “bottom-up”
- Điền vào chỗ trống (Fill in the blank)
- Hoàn thành câu (Complete sentences)
- Chọn đáp án đúng (Multiple choice)
- Tìm lỗi sai (Find mistakes)
- Điền thông tin vào bảng (Fill in the table)
- Hoàn thành đoạn hội thoại (Complete a dialogue)
- Xác định vị trí, địa điểm trên bản đồ/ biểu đồ (Label a map/ diagram)
Như vậy, với cách tiếp cận nghe “bottom-up”, trước khi bắt đầu luyện nghe, người học cần nắm vững một số yếu tố cơ bản về mặt ngữ pháp, từ vựng và ngữ âm tiếng Anh, cụ thể là về hệ thống âm vị, từ loại, cấu trúc ngữ pháp đặc trưng, ngữ điệu, trọng âm,…
Còn các học viên có trình độ trung cấp và cao cấp sẽ thích hợp hơn với các dạng bài tập nghe “top-down” vì họ có vốn kiến thức khá tốt về từ vựng, ngữ pháp và ngữ âm đủ để đáp ứng yêu cầu của các dạng bài tập này.
Một số bài tập phổ biến khi áp dụng kỹ thuật “top-down”
- Tóm tắt lại bài nghe (Summarise)
- Sắp xếp sự kiện/ hình ảnh theo đúng trật tự (Put events/ pictures in order)
- Đoán nội dung bài nghe (Guess the main idea of the listening tape)
- Xác định chủ đề bài nghe (Identify the topic of the listening tape)
- Trả lời câu hỏi (Answer the questions)
Đọc thêm
Cách luyện nghe “bottom-up” qua các khóa học Listening Skills của eJOY
Các khoá học Listening skills của eJOY đang được thiết kế phục vụ cho việc thực hành kỹ thuật nghe “bottom up” của người học. Do khái niệm nghe “bottom-up” và “top-down” còn khá mới mẻ đối với phần lớn người học tiếng Anh, không ít người gặp trở ngại trong việc sử dụng các khoá học luyện nghe trên eJOY.
Như bạn đã biết, kỹ thuật nghe “bottom-up” yêu cầu người học tập trung nghe để nhận diện âm thanh, từ vựng, các cấu trúc ngữ pháp hoặc các thành tố ngữ âm như lược âm, âm đuôi, nối âm, trọng âm hay ngữ điệu…
Do đó mà khoá học Listening skills của eJOY cũng đã được thiết kế thành các bài học (unit) nhỏ. Mỗi unit sẽ tập trung vào một vấn đề cụ thể của việc luyện nghe tiếng Anh. Chẳng hạn như các bài luyện nghe nối âm, lược âm, hay luyện nghe về từ nối…
Nói cách khác, nếu xem việc luyện nghe tiếng Anh là một bức tranh thì các unit sẽ là những mảnh ghép của bức tranh đó. Để có được một bức tranh hoàn thiện, chúng ta cần có tất cả các mảnh ghép.
Bạn có biết bằng việc luyện nghe với các khóa học này bạn không chỉ cải thiện được khả năng nghe mà còn giúp bạn nâng cao kiến thức ngữ pháp và từ vựng của mình.
Để khoá học đạt được hiệu quả tốt nhất, dưới đây là một số hướng dẫn chi tiết về cách luyện nghe “bottom-up” mà bạn cần thực hiện.
Bước 1Truy cập vào eJOY Course trên eJOY GO hoặc eJOY Mobile App
Bước 2Chọn khóa học Practice Bottom-up Listening
Bước 3Chọn bài học (unit) yêu thích để bắt đầu luyện tập.
Khóa học trong Practice Bottom-up Listening không đòi hỏi bạn phải luyện tập theo một thứ tự nhất định. Bạn hoàn toàn có thể chọn bất kỳ một bài học nào mình thấy phù hợp để bắt đầu.
Từng khóa học Practice Bottom-up Listening của eJOY được thiết kế theo các unit khác nhau. Mỗi unit có một yêu cầu luyện tập khác nhau, phục vụ một mục đích nhất định và gồm các video ngắn với tốc độ chậm để bạn thực hành nghe thuận tiện.
Chẳng hạn như, Unit về Word stress and Intonation yêu cầu bạn nghe tập trung vào trọng âm của từ và ngữ điệu của các câu nói trong video, hay khi luyện tập Unit về Linking Words, bạn chỉ tập trung nghe và nhận diện các từ nối được người nói sử dụng.
Khoá Practice Bottom-up Listening trên eJOY gồm các unit sau:
- Unit 1 – English contractions: Rút gọn từ
- Unit 2 – Plural Noun Ending – s/es: Phát âm âm đuôi s/es của danh từ số nhiều
- Unit 3 – “-ed” Verb Endings: Phát âm âm đuôi -ed
- Unit 4 – Elision: Lược âm
- Unit 5 – Connected Speech: Nối âm
- Unit 6 – Word Stress and Intonation: Trọng âm và ngữ điệu
- Unit 7 – Linking Words: Từ nối
- Unit 8 – Phrasal Verbs: Cụm động từ
Bước 4
- Xem video, nghe lời thoại và chú ý các chi tiết tương ứng với mục đích và yêu cầu của unit đang học.
- Lưu lại những từ vựng, cấu trúc ngữ pháp hay những từ vựng có chứa thành phần phát âm cần lưu ý.
- Hãy nhớ tạo sẵn các word book tương ứng với từng chủ điểm để việc ôn tập lại được dễ dàng hơn. Ví dụ như, word book về từ nối, cụm động từ, collocation, trọng âm, ngữ điệu, nối âm, âm đuôi….
Bước 5
Chơi game để luyện tập. Các game tương tác trên eJOY đều được thiết kế nhằm giúp quá trình luyện nghe bottom-up đạt hiệu quả tốt nhất.
- Game Fill in the blank: giúp bạn trong việc luyện nghe nhận diện từ vựng, từ nối, …
- Game Multiple Choice: giúp bạn
- Game Speaking: giúp bạn luyện tập về mặt ngữ âm dựa trên những gì mình đã nghe được trong khoá học (ngữ điệu, trọng âm, nối âm, nhận diện âm thanh…).
Luyện nghe với khoá học Listening Skills trên eJOY ngay!
Hãy truy cập vào khoá học Practice Bottom-up Listening và luyện nghe tiếng Anh ngay nhé! Nếu có thắc mắc gì về việc luyện nghe “Bottom-up” trên eJOY course thì để lại bình luận ở dưới nhé!