Làm chủ từ vựng tiếng Anh có lẽ là khát khao của mọi người học. Tuy nhiên, không phải người học nào cũng biết cách học từ mới một cách hiệu quả. Việc bí từ khi nói là một hiện tượng phổ biến mà rất nhiều người trong chúng ta vẫn hay gặp phải. Tại sao lại vậy? Hãy đọc bài viết dưới đây để biết rõ nguyên nhân tại sao chúng ta nhanh quên từ vựng và khám phá cách học từ vựng tiếng Anh hiệu quả nhất nhé!
Bạn đang học từ vựng tiếng Anh một cách hiệu quả?
Một trong những thói quen học từ vựng tiếng Anh của chúng ta là học từng từ đơn lẻ. Có nhiều người còn chăm chỉ học thuộc lòng các danh sách từ vựng có sẵn. Đã từng có lúc nào bạn bắt gặp những từ vựng mới và chăm chỉ chép vào sổ tay nhưng lại quên bẵng ngay cuốn sổ sau một thời gian mải mê với những công việc khác?
Việc học từ đơn lẻ là kiểu học truyền thống mà chúng ta thường áp dụng khi học tiếng Anh ở trường lớp.
Chính thói quen học không hiệu quả này khiến chúng ta gặp khó khăn khi áp dụng những từ vựng đã học (thậm chí đã nhớ) vào thực tế. Bởi lẽ một từ vựng đôi khi có rất nhiều nghĩa khác nhau, trong mỗi cụm từ lại tạo thành những sắc thái ý nghĩa khác nhau. Nhưng trong giao tiếp thì ta lại nói ý, nghe ý, hiểu ý… mà mỗi ý thường được hình thành tối thiểu bằng một cụm từ, hoặc đầy đủ hơn là một câu. Tuỳ vào bối cảnh thực tế mà chúng ta sẽ cần chọn lọc từ ngữ để diễn đạt ý sao cho phù hợp. Nếu như bạn chỉ học từng từ riêng lẻ, không hề quan tâm đến ngữ cảnh thì sẽ rất khó khăn trong việc hiểu ý người đối diện muốn nói, cũng như việc chọn đúng từ trong đúng tình huống giao tiếp.
Một lý do khác khiến cho việc học từng từ riêng lẻ không mang đến hiệu quả cho người học là bởi vì chúng ta có xu hướng quên những thông tin mới tiếp nhận chỉ sau một thời gian ngắn nếu thông tin mới đó không liên kết với bất kỳ một thông tin cũ nào. Tương tự, những từ vựng đơn lẻ chứa ít thông tin, chưa tạo được một bức tranh có ý nghĩa, nên thường thiếu sự liên kết, và khiến chúng nhanh chóng bị lãng quên sau một thời gian không ôn tập lại.
Do đó, để có thể học từ vựng tiếng Anh hiệu quả thì chúng ta nên học theo cụm, theo câu và theo ngữ cảnh.
Bạn có thể tham khảo bài viết Dành Ra 5 Phút Khắc Phục Các Lỗi Dùng Từ Tiếng Anh để biết rõ học theo cụm, và theo ngữ cảnh nghĩa là gì.
Lợi ích của việc học từ vựng theo cụm từ, theo ngữ cảnh
1 Học từ nhanh và nhớ từ lâu
Bạn có biết, tất cả mọi thông tin mới mẻ mà bạn thu nhận, ban đầu sẽ được lưu trữ trong bộ nhớ ngắn hạn? Điều này có nghĩa, chúng sẽ dễ dàng bị quên đi nếu bạn không đưa chúng vào bộ nhớ dài hạn. Như vậy chìa khoá để học và nhớ từ vựng tiếng Anh lâu dài chính là cố gắng chuyển những kiến thức lưu trong bộ nhớ ngắn hạn sang bộ nhớ dài hạn.
Để làm được việc này, chúng ta cần học từ vựng theo cụm từ, theo câu đi kèm ngữ cảnh. Bởi trí nhớ dài hạn của con người được hình thành dựa trên sự liên kết giữa các thông tin mới với những thông tin cũ (những thông tin đã có sẵn ở trong bộ nhớ dài hạn). Các cụm từ, và ngữ cảnh sẽ cung cấp cho chúng ta nhiều thông tin hơn so với việc chỉ học những từ rời rạc. Chúng có nghĩa sâu hơn, thậm chí còn gợi cho ta một bức tranh toàn cảnh hoặc một câu chuyện toàn diện. Từ đó, ta có thể dễ dàng nhớ lại từng dữ kiện nhỏ khi hình dung về “tập hợp” đó.
Chẳng hạn, bạn muốn học từ “ budget” khi đang đọc về một bài báo về du lịch trên Internet. Toàn bộ câu có chứa từ này là “Leong also became an expert at travelling on a tight budget, spending less than S$7,000 over three months travelling to 15 countries in Europe”. Nếu bạn lưu cả cụm từ “travelling on a tight budget” kèm theo toàn bộ câu văn trên thay vì chỉ cố gắng ghi nhớ nghĩa của từ “budget” thì bạn sẽ có xu hướng nhớ lại nghĩa và cách sử dụng từ đó một cách dễ dàng hơn. Bạn sẽ có thể nhớ lại toàn bộ ngữ cảnh có sử dụng cụm từ đó: travelling on a tight budget – du lịch tiết kiệm, chi tiêu dưới $7000 cho 3 tháng tại 15 nước ở châu Âu.
2 Học được thêm ngữ pháp và các thành phần câu
Một lợi ích khác khi học theo cụm từ, theo câu là bạn sẽ học thêm được những từ mới khác có trong cụm từ, các quy tắc ngữ pháp, thành phần cấu tạo câu, từ loại, trật tự câu… Ví dụ, khi bạn học cụm từ “life is full of choices“, bạn sẽ biết được không chỉ một mà là 5 từ khác nhau. Đồng thời bạn cũng sẽ biết thêm, “life” là danh từ số ít, và sau danh từ số ít, chúng ta cần dùng động từ to be “is”, còn sau giới từ “of” có thể là một danh từ. Bằng cách này, khi nói một câu có chủ ngữ là “life”, bạn sẽ tự động biết nên chia động từ đi sau như thế nào. Và bạn cũng biết cách dùng từ loại gì sau “full of”.
Việc này giúp bạn hình thành nên nhiều cách diễn đạt khác có thành phần tương tự với cụm từ bạn vừa học. Chẳng hạn bạn sẽ biết hình thành các cụm như “life is full of joy, life is full of surprises, life is full of colors,…”
3 Học cách dùng từ và cách hành văn
Khi học từ mới qua việc đọc, bạn sẽ thường bắt gặp những nhóm từ luôn đi cùng nhau theo một trật tự nhất định. Và cách để nói/viết tiếng Anh tự nhiên, trôi chảy như người bản ngữ chính là học toàn bộ những cụm từ đó thay vì học từng từ riêng lẻ, rời rạc – chúng chính là những cụm từ mà người bản ngữ thường sử dụng trong các tình huống giao tiếp hằng ngày.
Biết nghĩa một từ và biết cách sử dụng từ ấy trong thực tế là hai việc hoàn toàn khác nhau. Ví dụ như, nếu bạn hỏi một người bản xứ “Is your health good?” như một lời chào hỏi thì khả năng cao là anh ta sẽ không hiểu ý của bạn và có thể cảm thấy bối rối. Xét về mặt ngữ pháp, từ vựng thì câu hỏi trên hoàn toàn đúng. Tuy nhiên người bản ngữ vẫn cảm thấy nó khó hiểu vì đơn giản là họ không bao giờ chào người khác như vậy. Mặt khác, nếu bạn hỏi “How are you” hay “How are you doing?” thì họ sẽ hiểu ngay lập tức, dù cho phát âm của bạn có thể chưa được “chuẩn” lắm.
Hay như khi bạn học từ “deadline”, bạn biết “deadline” mang nghĩa là thời hạn. Tuy nhiên, nếu chỉ học mỗi từ “deadline” riêng lẻ, sẽ rất khó để bạn biết cách dùng nó phù hợp trong khi nói hay viết. Dù bạn biết tất cả các từ tiếng Anh có nghĩa “hoàn thành, đúng, thời hạn, không kịp”, nhưng bạn có chắc rằng mình biết cách diễn đạt tự nhiên nhất cho hai cụm “hoàn thành đúng thời hạn”, và “không kịp thời hạn”?
Thế nhưng nếu bạn học từ vựng deadline theo cụm “meet the deadline” hay “miss the deadline” thì bạn sẽ ngay lập tức biết diễn đạt như thế nào khi cần thiết mà không mất quá nhiều thời gian suy nghĩ về từ vựng, ngữ pháp, trật tự từ.
Do vậy việc học từ vựng theo cụm từ và ngữ cảnh sẽ giúp bạn học cách người bản ngữ dùng từ và diễn đạt trong khi giao tiếp hay khi viết.
Cách học từ vựng theo cụm từ, theo ngữ cảnh hiệu quả
1 Học cách nhận diện cụm từ
Để học từ vựng tiếng Anh theo cụm từ, theo ngữ cảnh hiệu quả thì trước hết bạn cần để ý đến chúng. Điều này có nghĩa là, khi đọc hay nghe bất cứ một nguồn tiếng Anh nào, bạn cần nhận biết được những từ nào thường có xu hướng đi cùng nhau thành một cụm.
Chẳng hạn như, khi đọc báo trên Internet, bạn bắt gặp khá nhiều lần các cụm từ “live on a budget”, “live on a tight budget”, “I’m on a budget”, “travel on a low budget”… Bạn để ý thấy rằng, “on”, “a”, “budget” có xu hướng đi cùng nhau, tạo thành cụm “on a budget”. Như vậy, chính khả năng nhận diện từ vựng đã giúp bạn học thêm cụm từ “on a budget”.
2 Lưu lại những cụm từ cần ghi nhớ
Tất nhiên, để học từ thì chúng ta cần lưu lại những từ vựng đó. Bạn không thể kỳ vọng rằng mình sẽ nhớ hết tất tần tật mọi thứ chỉ từ việc nhìn qua chúng.
Hãy lưu lại bất kỳ cụm từ nào bạn muốn học, và đừng quên lưu toàn bộ câu văn hay câu nói có chứa từ vựng đó.
Đừng chỉ lưu mỗi cụm từ “on a budget” mà hãy lưu toàn bộ câu ““Leong also became an expert at travelling on a tight budget, spending less than S$7,000 over three months travelling to 15 countries in Europe”. Việc lưu cả ngữ cảnh sẽ giúp chúng ta ghi nhớ từ vựng tốt hơn, và qua đó chúng ta còn có thể học cách sử dụng từ đó trong một câu hay một bối cảnh nhất định, tránh mắc phải các lỗi dùng từ ngô nghê.
3 Ôn tập lại những cụm từ đã lưu
Như đã đề cập ở trên, những thông tin chúng ta mới tiếp nhận sẽ chỉ nằm ở bộ nhớ ngắn hạn. Và chúng sẽ dễ dàng bị phai mờ đi nếu không có quá trình đưa những thông tin đó từ bộ nhớ ngắn hạn sang bộ nhớ dài hạn. Xét khía cạnh học từ vựng, quá trình này chính là việc liên kết các từ vựng vừa học với những kiến thức cũ, kèm theo việc ôn tập lại những cụm từ đã học một cách thường xuyên.
Với cách học từ vựng truyền thống, chúng ta sẽ lưu từ vào một cuốn sổ tay, và đặt câu hoặc làm bài tập với chúng để ghi nhớ từ. Tuy nhiên, phương pháp học này không mang lại hiệu quả thực sự vì nó có xu hướng làm người học cảm thấy dễ bị chán nản, đặc biệt là khi lượng từ vựng lưu lại quá nhiều. Chưa kể đến việc lưu từ vào sổ tay tốn khá nhiều thời gian và khá bất tiện cho người học. Để đáp ứng nhu cầu học từ vựng theo cụm từ và theo ngữ cảnh, đội ngũ eJOY đã nghiên cứu và phát triển tính năng Phrasebook cho eJOY eXtension. Tính năng này sẽ giúp bạn lưu từ nhanh chóng và ôn lại từ thuận tiện qua các game tương tác dù bạn đang ở đâu.
Bạn có thể đọc thêm bài viết này để hiểu rõ hơn cách dùng Phrasebook trên eJOY eXtension.
4 Áp dụng từ vựng đã lưu vào thực tế
Và cuối cùng, sau khi đã hiểu rõ ý nghĩa cũng như cách dùng các cụm từ đã học rồi thì chúng ta cần đưa chúng vào thực tiễn, biến chúng thành “của mình”. Hãy cố gắng sử dụng những cụm từ đó càng thường xuyên càng tốt cho đến lúc việc dùng chúng trở thành một phản xạ tự nhiên khi giao tiếp.
Bạn cũng có thể dùng tính năng Word Hunt trên eJOY GO để xem những video có xuất hiện cụm từ mình đang học. Việc này sẽ giúp bạn hiểu rõ các bối cảnh sử dụng cụm từ đó, cách người bản xứ diễn đạt, dùng ngữ điệu,… Ví dụ như, với cụm từ “on a budget”, bạn có thể dùng Word Hunt để xem những video có từ này
Như vậy, chúng ta vừa hiểu hơn về vai trò của việc học từ vựng tiếng Anh theo cụm từ và theo ngữ cảnh. Hãy chia sẻ với chúng mình những khó khăn bạn thường gặp phải khi học từ vựng theo phương pháp này nhé!