Nên học từ vựng tiếng Anh gì? Học từ vựng như thế nào để nhớ lâu? Làm sao để sử dụng được những từ vựng đó khi nghe – nói – đọc – viết?
Gần như bạn nào học tiếng Anh, dù mới bắt đầu hay đã học lâu rồi đều có thắc mắc như trên. Bạn cũng vậy phải không? Mình cũng thế à. Nhưng khi nghiên cứu một cách khoa học về phương pháp luận thì mình nhận ra rằng: thì ra thế giới đã có nhiều người nghiên cứu và phát triển phương pháp học thực sự hiệu quả.
Trong bài viết này mình sẽ chia sẻ tất tần tật, từ A-Z những gì mình đúc kết được sau quá trình nghiên cứu và thực hành cho chính bản thân về việc học từ vựng tiếng Anh khoa học – học ít nhớ lâu.
Bài viết gồm những gì?
- Chúng ta sẽ cùng bắt các bệnh liên quan đến học từ vựng, và cùng tìm hiểu nguyên nhân.
- Nếu bạn không muốn quan tâm đến lý thuyết, thì bạn có thể vào thẳng phần hướng dẫn cách học từ vựng tiếng anh
- Để bạn bắt đầu học từ vựng, mình sẽ gợi ý chi tiết các bộ từ vựng để bạn học theo trình độ và mục đích khác nhau.
- Cuối cùng, hãy chú ý tới những từ vựng khi dịch sang tiếng Việt thì đồng nghĩa nhưng ngữ cảnh sử dụng lại rất khác nhau.
1 Những khó khăn khi học từ vựng tiếng Anh và nguyên nhân
Ở mỗi trình độ tiếng Anh khác nhau, bạn sẽ cần phải vượt qua những trở ngại khác nhau khi học từ vựng. Hãy cùng tìm hiểu hành trình học từ vựng tiếng Anh của bạn Joy từ con số 0 nhé.
Học từ vựng từ nguồn nào?
Khi bắt đầu bất kỳ một ngoại ngữ mới nào, điều mà chúng ta đều háo hức muốn tìm hiểu đó là “từ”. Chính xác ra là “tiếng” (âm thanh).
Bạn nghe một người nước ngoài nói câu chào và bạn muốn hiểu họ vừa nói gì, làm sao để mình chào lại cho đúng. Chữ viết chính là cách giải mã những âm thanh đó thành những nét cụ thể, những từ vựng viết trên giấy, giúp bạn hình dung và gợi nhớ tốt hơn.
Câu hỏi đầu tiên mà Joy thắc mắc đó là “Joy nên bắt đầu học với từ vựng tiếng anh nào?” Tiếng Anh nghe nói có cả trăm ngàn từ vựng, để nói được tiếng Anh chắc không cần học hết chỗ đó. Nhưng biết học bao nhiêu là đủ, và biết học từ nào?
Lời giải:
Chúng ta sẽ bắt đầu từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, từ những từ thông dụng đến những từ học thuật. Tuỳ theo mục đích sử dụng, nhu cầu giao tiếp tiếng Anh, mà bạn xác định phạm vi học từ vựng cho mình.
Nếu 3 tháng nữa bạn sẽ đi du lịch Singapore, một đất nước mà tiếng Anh được dùng rất thịnh hành, hãy bắt tay vào học từ vựng tiếng anh cho du lịch.
Nếu bạn cần đi du học, cần thi chứng chỉ IELTS, bạn sẽ cần ôn luyện trong 1 khoảng thời gian dài hơn. Vẫn bắt đầu từ những từ cơ bản nhưng sau đó sẽ nâng dần độ khó của từ vựng lên đến những từ chuyên ngành.
Trong phần 4 mình có chia sẻ chi tiết các bộ từ vựng để bạn tham khảo tuỳ theo mục đích.
Sao học rồi mà nghe không được, nói không đúng?
Joy còn đang đi học, bạn ý mới bắt đầu học tiếng Anh thôi. Joy đang làm quen với các mặt chữ tiếng Anh đơn giản. Những từ vựng đầu tiên Joy học đều khá đơn giản: apple, orange, cat, dog. Joy đều nhớ mặt chữ và nghĩa. Nhưng đến khi nghe một đoạn hội thoại nói “aɪ hæv tu kæts ænd wʌn dɔg“, Joy lại không nhận ra được có từ “cat” và “dog” trong đó.
Tại sao Joy học các từ này rồi mà Joy lại không nghe ra được?
Lời giải:
Chúng ta đều đang học một ngôn ngữ mới bằng những kinh nghiệm, hiểu biết về tiếng mẹ đẻ các bạn ạ. Bạn đều biết “orange” là quả cam, “cat” là mèo. Nhưng trong đầu chúng mình, cái âm thanh vang lên với 2 từ này lại là “o ran ge” và “cát”. Bởi tiếng Việt đọc vậy mà.
Nếu bạn hỏi mình “thế phải đọc sao” thì mình cũng không biết viết ra như thế nào để bạn đọc đúng được. Tiếng Việt mình viết sao đọc vậy. Tiếng Anh thì viết một kiểu nhưng đọc lại kiểu khác. Đôi khi 2 từ có cùng nguyên âm nhưng nguyên âm đó đọc lại khác nhau (Chief vs Quiet). Hay có khi cùng là 1 từ nhưng lại đọc khác nhau tuỳ hoàn cảnh (Tear vs Tear).
Tại sao ư? Bởi đó là tiếng Anh, là văn hoá Anh, là cách người Anh cổ xưa đã giao tiếp với nhau. Và từ đó họ hình thành nên hệ thống chữ cái để giải mã các âm thanh của họ. Họ quy ước với nhau như vậy, cả xã hội của họ đều tuân theo quy ước vậy. Chúng mình là người nước khác. Nếu muốn hiểu những gì họ nói, và nói để họ hiểu được mình, thì chúng mình cần bỏ ra ngoài những quy tắc đánh vần, phát âm của người Việt, và học các quy tắc phát âm của người Anh.
Có nhiều tài liệu cố gắng phiên âm tiếng Anh ra tiếng Việt để bạn đọc. Ví dụ như: áp pồ (apple), két (cat). Tuy nhiên, người Anh họ phát âm khác mình đến nỗi tiếng Việt mình chẳng có ký tự nào minh hoạ được đúng cách họ đọc.
Bạn hãy đọc về 11 điểm khác biệt giữa tiếng Anh và tiếng Việt để hiểu tường tận những gì mà trước đây chúng ta cứ nghĩ thế giới ngoài kia cũng giống mình mà hoá ra lại hoàn toàn khác. Học ngôn ngữ giúp chúng ta tư duy sáng tạo, và biết chấp nhận sự khác biệt là vì thế đó bạn. Bạn giỏi ngoại ngữ tức là bạn biết bỏ cái tôi của mình, cái hiểu biết vốn có sẵn của mình sang một bên, và đón nhận những sự trái ngược hoàn toàn.
Chỉ khi bạn học cách phát âm đúng thì bạn mới nghe được những từ vựng tiếng anh bạn đã học. Vì vậy, hãy bắt đầu từ phát âm nhé bạn.
Đọc thêm:
Sự Liên Quan Mật Thiết Giữa Phát Âm Và Sử Dụng Từ Vựng Trong Tiếng Anh
Sao học nhanh quên thế?
Chu choa, phần này sẽ đụng chạm tới tảng đá lớn nhất mà 99% các bạn học ngoại ngữ đều kêu lên nè.
Joy: “sao tui học mãi mà chẳng nhớ được từ vựng vậy? Có từ mới học hôm qua mà hôm nay đã không còn nhớ.”
Bạn có gặp tình trạng đó giống như Joy không? Mình có nhé.
Quên là một quá trình tự nhiên.
Bạn đừng sốc với câu này nhé. Hãy mừng là bạn có “quên”. Thử tưởng tượng nếu bạn nhớ hết tất thảy mọi thứ diễn ra trong ngày thì não bộ của bạn sẽ phình đến mức nào? Chắc sẽ phát nổ ngay trong ngày đầu tiên chúng ta chào đời mất.
Có 2 vấn đề chúng ta cần giải quyết ở đây:
- làm sao để báo cho não bộ biết nên ghi nhớ cái nào, nên bỏ quên cái nào?
- làm sao để qua thời gian chúng ta càng nhớ những từ vựng chúng ta cần?
Để hiểu rõ hơn về cơ chế kích hoạt trí nhớ cho não bộ, bạn hãy đọc bài viết chi tiết về cách chữa bệnh mau quên. Trong bài viết này, mình sẽ chia sẻ nhanh câu trả lời cho 2 vấn đề trên:
- Tại một thời điểm có rất nhiều thông tin đi qua não bộ thông qua 6 giác quan của bạn. Giả sử bạn CHỌN tập trung đọc thông tin trong bài viết của mình thay vì làm việc khác. Đó là cách bạn thông báo cho não bộ của bạn biết, bạn muốn nhớ những thông tin này. Hãy quên những gì khác đang diễn ra như tiếng còi xe, mùi thơm của đồ ăn, cô bạn ngồi bên cạnh đang nói chuyện với bạn trai …
- Nếu bạn muốn ghi nhớ cách học từ vựng tiếng Anh như gợi ý trong bài viết này, bạn hãy đọc lại nhiều lần, thử áp dụng, chia sẻ cảm nhận về hiệu quả của phương pháp với người khác. Chắc chắn bạn sẽ không thể quên các bước học từ vựng nhớ lâu. Như vậy, việc lặp đi lặp lại nhiều lần chính là cách để ghi nhớ mãi mãi.
Hãy hình dung bạn đi qua một khu rừng và lần đầu bạn đã rất vất vả phát quang khu rừng đó. Nhưng nếu bạn tiếp tục đi lại con đường đó, nó sẽ hình thành một lối đi theo thời gian. Cho đến khi bạn không đi qua đó nữa, cỏ hoang lại mọc lại và con đường biến mất.
Đừng tưới nước liên tục cho chậu hoa
Vậy để chặn lại quá trình quên tự nhiên, chỉ có cách là chúng ta phải nhắc lại. Và cách nhắc lại hiệu quả không phải là nhắc lại liên tục dồn dập. Bạn không thể tưới nước liên tục trong 7 tiếng đồng hồ cho chậu hoa để thay cho việc mỗi ngày trong tuần tưới hoa được.
Hãy học nhắc lại một cách thông minh. Trước hết hãy xác định 2 thời điểm quan trọng:
- khi nào bạn đã nhớ một từ vựng
- khi nào bạn sắp quên một từ vựng
Tìm được 2 thời điểm đó bạn sẽ biết cần phải ôn tập lại lúc nào với từ vựng nào. Hãy tập trung thời gian để học những từ vựng khó nhớ thay vì phải học tất cả sổ từ của bạn.
Nghe thì dễ và mình biết để làm vậy không nhẹ nhàng, đơn giản chút nào. Nhưng bạn đừng lo, trong phần 3 về cách học từ vựng tiếng Anh, mình sẽ chia sẻ chi tiết cách nhắc lại rất thảnh thơi, không phức tạp chút nào.
Hãy để tâm trí của bạn giải quyết những vấn đề hóc búa hơn tiếp theo.
Sao học mà không biết dùng từ?
Khi Joy bắt đầu luyện nói hoặc viết, bạn ý nhận ra rằng có những từ bạn ý nghĩ rằng đã nói đúng ngữ pháp rồi nhưng người nghe lại cười vì cách bạn ý dùng từ.
Joy nghĩ trong đầu sẽ nói câu tiếng Việt “mình vừa mới cắt quả đầu mới”.
Và Joy nói “I’ve just got a new head.”
Ố ồ, lũ bạn cười phá lên.
Joy phát hiện ra, hoá ra những gì mình nghĩ bằng tiếng Việt tưởng là đúng mà người Anh lại không tư duy vậy. Làm sao để biết khi nào dùng “hair” khi nào dùng “head” đây?
Lời giải:
Giải thích cho hiện tượng này, chúng ta lại cần đọc thêm bài về sự khác biệt giữa tiếng Anh và tiếng Việt. Bạn biết rằng, ngôn ngữ chính là văn hoá, chính là cách tư duy của những người sống trong cùng một khu vực địa lý.
Người Việt có thể nói : “Ê, cậu có quả đầu mới ngầu thế“. Hoặc “Ê, cậu có tóc mới ngầu thế.”
Và bạn nghĩ sẽ dịch là: “Hey, you’ve got a cool new head“. Hoặc “Hey, you’ve got a cool new hair.”
Nhưng người Anh không có tư duy vậy, họ nói “Hey, you’ve got a cool haircut“. Hoặc “Hey, nice haircut.” Hoặc “Hey, you’ve got your hair cut. That’s cool.”
Quả đầu = bộ tóc mới => Đó là tiếng Việt
Tiếng Anh, họ không dùng hình ảnh “quả đầu mới” để ám chỉ “bộ tóc mới”. Với người Anh, họ cho rằng “bạn có tóc mới cắt“, “bạn có kiểu tóc mới“.
Vậy đó, một lần nữa, mình tin rằng bạn đã được thuyết phục rằng học tiếng Anh hiệu quả nhất là luôn tò mò và tìm hiểu xem người Anh tư duy gì. Tuyệt đối không áp lối tư duy của người Việt sang.
Một khi bạn đã giữ cho mình tinh thần học hỏi và luôn tìm tòi như vậy, bạn sẽ không mắc lỗi dịch “word by word”, không tự dịch từng từ tiếng Việt sang tiếng Anh nữa. Trong phần 3 mình sẽ chia sẻ làm sao để khi học từ vựng, sẽ học luôn được cả cách dùng từ của người Anh.
Đọc thêm
5 phút khắc phục các lỗi dùng từ tiếng Anh
3 cách ngưng dịch trong đầu
Sao ngại học thế!
Sau một thời gian học ngoại ngữ và được mọi người tư vấn rất nhiều về cách phải học từ vựng ra sao cho hiệu quả nhất, Joy đâm ra ngại học từ vựng. Mỗi lần học từ mới lại phải viết ra vở, phải tra từ điển, tra cách phát âm, phải tìm thêm các dạng khác của từ (danh từ, động từ), rồi lại phải đọc các cách sử dụng từ khác nhau. Một tiếng nhanh nhất khéo chỉ được 5-6 từ làm cẩn thận như vậy. Vậy thì biết bao giờ mới học hết được 3000 từ vựng cơ bản đây?
Thực ra không phải từ vựng nào cũng nên học đầy đủ như vậy. Những từ vựng thuộc loại danh từ, có tính chất giống nhau như con mèo, con voi, con chó sẽ có cách sử dụng giống nhau. Bạn chỉ cần học cách sử dụng của một từ để biết được cách dùng cho các từ còn lại. Tuy nhiên, cách phát âm, cách viết vẫn khác nhau nên bạn vẫn cần phải chú ý tới phiên âm.
Một số từ vựng chuyên ngành khá học thuật như “otorhinolaryngology“, nếu bạn không học ngành Y, có lẽ bạn cũng không cần nhớ cách viết và cách phát âm từ. Ngoài ra, nếu bạn học gốc của từ (word root), bạn sẽ đoán được từ này nói về điều gì mà không cần tra từ điển.
Trên hết tất cả, cái sự “ngại” kia của bạn sẽ được giải quyết nhẹ nhàng khi có sự hỗ trợ của công nghệ. Hiện nay đã có rất nhiều ứng dụng, công cụ được phát triển để giúp cho bạn học tiếng Anh nhẹ nhàng hơn. Mỗi ứng dụng giải quyết một vấn đề. Và điều khiến mình thấy may mắn nhất là mình đang được dốc hết trái tim để cùng đội ngũ phát triển công cụ học tiếng Anh triệt để nhất. Mình sẽ chia sẻ chi tiết ở phần 3 về cách eJOY giúp bạn hết “ngại học từ” như thế nào.
Đọc thêm
Ứng dụng nhắc nhở học từ vựng tiếng Anh
2 7 nguyên tắc khi học từ vựng tiếng Anh
Để xây dựng được phương pháp học từ vựng tốt nhất cho chính mình, bạn cần nắm những nguyên tắc cơ bản của việc học từ vựng tiếng Anh. Việc này giống như khi bạn làm bánh bao, bạn cần biết một số nguyên tắc nếu không bánh sẽ không nở, thậm chí cứng như đá. Ví dụ, muối tiếp xúc với men sẽ làm men chết, bánh không nở. Còn đường lại làm men hoạt động tốt hơn.
Đó là lý do vì sao mình đưa 7 nguyên tắc học từ vựng lên trước. Đây là những nguyên tắc được tổng hợp từ các tài liệu giảng dạy và các bài viết của các chuyên gia nước ngoài.
- Tiếng Anh là một công cụ để giao tiếp. Vì vậy dù cho bạn đang học từ vựng hay học ngữ pháp, bạn cũng sẽ tìm thấy điểm lý thú về văn hoá, về cách người Anh giao tiếp với nhau khác với người Việt ra sao. Từ đó, bạn sẽ cảm thấy rất hứng thú học từ vựng chứ không thấy khô khan, chán nản nữa.
- Luyện tập các kỹ năng với từ vựng cũng quan trọng như nắm được nghĩa, cách viết và cách phát âm từ. Suy cho cùng, bạn học được từ mới cũng là để hiểu được người khác đang nói gì, viết gì và truyền đạt những suy nghĩ của bạn bằng chữ viết, âm thanh. Vì vậy, nếu chỉ biết mà không vận dụng vào thì những kiến thức đó không giúp được bạn giao tiếp, trao đổi thông tin
- “Chơi” là cách học nghiêm túc hiệu quả. Khi chơi bạn rất tập trung và hăng say. Bạn cần sự hiệu quả đó cho việc học tiếng Anh, học từ vựng. Khi bạn căng thẳng, khó chịu, chắc chắn bạn chẳng tiếp thu được điều gì, và chẳng thể chấp nhận kiểu tư duy khác với tư duy tiếng mẹ đẻ của bạn. Vậy nên hãy học theo cách bạn thấy thích thú, hào hứng nhất.
- Luôn nghe phát âm và đọc phiên âm khi gặp từ mới. Nghe phát âm để nhập tâm với cách phát âm đúng, tránh tự suy luận sai.
- Học từ vựng theo ngữ cảnh không học từ riêng lẻ. Để học ngữ cảnh sử dụng từ, cần nắm được từ loại của từ mới (danh từ, động từ, tính từ), đọc và lưu lại câu mẫu có chứa từ vựng. Không nên tự ý sáng tác ra cách dùng từ mà không kiểm tra lại xem có đúng không. Nhất là với các bạn ở trình độ sơ cấp và trung cấp. Tốt nhất, bạn nên đặt câu tương tự, chỉ thay một số từ mà bạn biết chắc chắn.
- Lưu từ vựng theo chủ đề vì các từ này sẽ hay được kết hợp với nhau. Có các từ vựng thuộc cùng chủ đề rồi bạn sẽ dễ dàng ghép chúng thành một câu hơn. Ví dụ: chủ đề y tế, bạn lưu từ “hospital” (bệnh viện) và “doctor” (bác sĩ). Đặt câu: I go to hospital to meet my doctor.
- Học nhắc lại nhiều lần một cách hợp lý để sử dụng từ thành thạo. Khi bắt đầu với 200 từ vựng cơ bản, bạn sẽ thấy dễ dàng thuộc được trong một hai tháng. Nhưng khi bạn muốn giao tiếp trôi chảy, hoặc sử dụng tiếng Anh chuyên nghiệp, chắc chắn bạn sẽ cần luyện tập và nhắc lại rất rất nhiều lần.
Hy vọng, bạn đã nắm được 7 nguyên tắc rất quan trọng để học từ vựng rồi. Hiểu được nguyên lý nền tảng này, bạn hoàn toàn có thể tự xây dựng phương pháp học từ vựng cho mình. Hãy nhớ mỗi người có hợp với kiểu học khác nhau. Trong phần phân tích về cách học từ vựng tiếng Anh dưới đây, mình cũng đưa ra khá đa dạng nhiều hoạt động. Chắc chắn bạn sẽ tìm được cách phù hợp với bạn nhất.
3 Cách học từ vựng tiếng Anh – học ít nhớ lâu
Chu trình học từ vựng
Nhớ lại lúc đầu khi mới học tiếng Anh, nhìn thấy một từ mới mình rất háo hức ghi chép lại với đầy đủ thông tin về từ. Ngày ngày mở ra đọc lại, có hôm chăm còn chép lại 20 lần. Sau một thời gian, độ chăm chỉ giảm dần, mình rút gọn còn lại cùng lắm là mở từ điển ra tra từ rồi để đó. Bạn có trải nghiệm giống mình không?
Thực sự để học từ vựng tiếng Anh hiệu quả và lâu dài, chúng mình cần một trình tự học logic và duy trì đều trong thời gian dài. Sau hơn 20 năm nghiên cứu và học tiếng Anh, mình nhận thấy chúng ta đều cần trải qua các bước học sau:
- Lấy nguồn học từ vựng từ việc đọc sách, báo, xem phim, hoặc từ bộ từ vựng đã phân theo chủ đề.
- Gặp từ mới thì tra từ, nghe cách phát âm và đọc nghĩa của từ
- Ghi chép/ lưu từ vào sổ từ để ôn tập
- Ôn tập từ mới mỗi ngày
- Sử dụng từ mới trong giao tiếp, trao đổi thông tin.
Bạn hoàn toàn có thể tự tổ chức cho mình một hệ thống gồm từ điển, sổ ghi chép, giấy bút để luyện tập. Ngoài ra, bạn có thêm giải pháp thuận tiện khác đó là sử dụng công cụ học từ vựng eJOY English, một sản phẩm công nghệ mà eJOY chúng mình dốc hết tâm sức để phát triển.
Trong phần hướng dẫn cách học mình sẽ có lồng ghép cách bạn sử dụng eJOY ra sao để tiết kiệm thời gian nhất.
Từ mới đến từ đâu?
Với các bạn mới bắt đầu, thật dễ dàng để biết cần học từ mới nào vì tất cả đều là từ mới. Và khi bạn học theo bất kỳ giáo trình hoặc khoá học, hay ứng dụng học tiếng Anh nào, bạn cũng đều bắt đầu với những từ vựng cơ bản nhất.
Nếu bạn tiếp tục học ở trung tâm theo giáo trình soạn sẵn thì mỗi bài học đều có vạch ra một số từ mới nhất định để bạn làm quen, theo từng chủ đề như kinh tế, thể thao, âm nhạc.
Trong trường hợp bạn cần luyện thi TOEIC, TOEFL hay IELTS, bạn sẽ tìm đến các bộ từ cho từng kỳ thi và ôm về học dần dần. Xem phần 5 chi tiết cách học từ vựng theo bộ từ luyện thi.
Nhìn chung, các từ vựng bạn tiếp xúc trong các bối cảnh trên tốt cho việc rèn luyện tiếng Anh của bạn. Và chúng có điểm chung là được người dạy/ người biên soạn chuẩn bị sẵn cho bạn. Nhưng còn những nguồn từ vựng khác rất hấp dẫn, rất trực quan, rất gần gũi, bạn có đoán được đó là gì không?
Đó chính là những nguồn từ vựng phong phú để bạn học từ vựng theo ngữ cảnh. Bao gồm từ vựng trong các bộ phim Anh Mỹ, các bài thuyết trình truyền cảm hứng từ Ted Talk; từ vựng từ các sách truyện nổi tiếng, từ các bài báo lớn uy tín; từ vựng từ các bài hát thân thuộc, triệu view.
Phim
Học từ vựng qua phim là cách bạn vừa xem phim, vừa ghi chú lại những từ, cụm từ, mẫu câu hay. Lúc đầu chính mình không nhận ra được lợi lạc của việc học qua phim đâu vì chỉ mải xem phim. Nhưng khi được chỉ dẫn, mình mới hiểu ồ hóa ra người Mỹ nói “spank me” thay vì diễn giải dài dòng “slap me on my butt” như mình. Xem phim chính là cách nhanh nhất để học được văn hóa, lối tư duy, trao đổi thông tin của người Mỹ đó. Đã học ngôn ngữ thì bạn không nên bỏ qua việc xem phim. Đó chính là cách chúng ta áp dụng nguyên tắc 1 – ngôn ngữ là công cụ để giao tiếp.
eJOY extension giúp bạn tra từ ngay khi đang xem phim, sau đó bạn có thể lưu từ vựng lại để học. Hiện tại, eJOY đang là ứng dụng duy nhất cho phép bạn tra từ trên một số trang phim như Netflix, iFlix. Sắp tới đây sẽ là Amazon Prime, HBO, và nhiều trang phim khác. Bạn hãy giới thiệu cho chúng mình.
Đừng bỏ qua chuỗi bài viết về học tiếng Anh qua phim của eJOY để học thật nhiều cụm từ hay (có kèm theo bối cảnh hấp dẫn) trong nhiều phim Anh – Mỹ nổi tiếng.
Bài hát
Đối với những bạn thích học qua giai điệu, học từ vựng qua bài hát chính là cách thu nạp từ nhanh nhất cho bạn. Có rất nhiều bài hát có lời đơn giản, cấu trúc câu thông dụng và những từ vựng phổ biến. Bạn có thể xem kho hơn 1000 bài hát tiếng Anh nổi tiếng trên eJOY. Vừa nghe, vừa tra từ và lưu từ vựng. Sau đó khi đã nhớ giai điệu rồi thì việc hát theo giai điệu bài hát là cách tốt nhất, dễ nhất, vui nhất để bạn luyện phát âm từ.
Tin tức
Nếu bạn cần nguồn các từ vựng về kinh tế, chính trị, xã hội, khoa học, hãy học từ vựng qua tin tức. Các trang tin nổi tiếng như CNN, BBC, VOA, hay các tờ báo uy tín của Anh Mỹ như New York Times, Economics đều có đội ngũ phóng viên, biên tập viên chuyên nghiệp về ngôn ngữ Anh biên soạn các bài báo chuẩn chỉnh về ngữ pháp lẫn từ vựng, cách dùng từ. Không cần nghi ngờ về độ tin cậy của các nguồn bài viết đó. Quan trọng là bạn có hứng thú với các tin tức như vậy không, bạn có thích thảo luận về các vấn đề đó không. Khi đã hào hứng rồi, việc học từ vựng qua tin tức quá dễ dàng vì eJOY tích hợp trên Chrome sẽ giúp bạn tra và lưu từ trên các báo.
Hình ảnh
Có nhiều bạn nắm bắt từ vựng rất nhanh qua thị giác, trí tưởng tượng. Nếu được nhìn từ và hình gắn với nhau, bạn có thể thuộc ngay. Nếu đó chính là bạn thì bạn hợp với học từ vựng qua hình ảnh. Các câu chuyện tranh, các bộ từ vựng có kèm hình ảnh sẽ là nguồn từ vựng mà bạn cần tìm kiếm. Khi bạn lưu từ vựng trên eJOY, bạn có thể chọn hình ảnh để minh họa cho từ vựng đó. Nếu bạn ngại làm, eJOY sẽ tự động tìm kiếm hình ảnh phù hợp cho bạn. Thậm chí, trong trường hợp cần mô tả một hành động, một cảm xúc, eJOY sẽ kiếm ảnh động để mô tả sát nhất có thể.
Bạn chọn cách nào?
Hãy nhớ lại 2 nguyên tắc này khi chọn nguồn từ vựng cho bạn:
- Nguyên tắc 1 – ngôn ngữ là công cụ giao tiếp. Hãy chọn các cách học để phục vụ mục tiêu trao đổi thông tin, giao tiếp của bạn.
- Nguyên tắc 3 – Chơi là cách học nghiêm túc và hiệu quả. Chọn lựa nguồn từ vựng khiến bạn cảm thấy vui vẻ, hào hứng, muốn học nhất.
Bạn hoàn toàn có thể kết hợp nhiều nguồn mà. Mình học từ tất cả các nguồn: báo chí, phim ảnh, ca nhạc, tin tức, bộ từ. Tùy vào nhu cầu giao tiếp ở mỗi thời điểm mà mình sẽ chọn nguồn khác nhau. Và vì thế mình cũng dùng eJOY hàng ngày để hỗ trợ mình tra từ trên các nguồn khác nhau như vậy.
Tra và Lưu từ
Bạn tra và lưu từ như thế nào? Well, mình đoán có thể bạn cũng bị bệnh lười xâm chiếm giống như mình. Trước khi nói đến cách giải quyết bệnh lười, chúng ta sẽ trao đổi một chút về việc cần tra từ như nào và lưu thông tin từ vựng như nào.
Lúc này, chúng ta cần nhớ lại các nguyên tắc:
- Luôn nghe phát âm (phonetic transcription)
- Ghi lại từ loại của từ (part of speech)
- Học từ theo ngữ cảnh sử dụng từ (example)
- Lưu từ theo chủ đề (topic/ category)
Thông tin cần lưu lại
Như vậy, khi ghi chép lại từ vào sổ từ, chúng ta cần ghi lại các thông tin sau:
- Từ vựng: để nhớ mặt chữ
- Nghĩa: nếu bạn ở trình độ sơ cấp, bạn có thể lưu nghĩa tiếng Việt. Nhưng khi bạn đã học lên cấp độ cao hơn, hãy cố gắng lưu nghĩa tiếng Anh. Vì rất khó để tìm thấy chính xác một từ tiếng Việt mô tả đầy đủ thông điệp của một từ tiếng Anh. Việc lưu nghĩa tiếng Anh sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn hàm ý của từ và khi nào nên dùng từ. Bạn cũng có thể dùng tiếng Việt để diễn giải nghĩa.
- Từ loại: danh từ/ động từ/ tính từ/ trạng từ …. Với động từ, có thể lưu thêm dạng bất quy tắc nếu có. Với danh từ, nên xác định xem từ đó đếm được (thêm “s” vào số nhiều) hay không đếm được (không thêm “s”)
- Phiên âm từ: chính là cách viết từ theo phiên âm IPA nếu bạn đã học cách phiên âm IPA. Với người bản xứ, họ có thể không học IPA, và người Mỹ có thể vẫn dùng hệ chữ cái alphabet để viết phiên âm cho từ. (ví du ảnh)
- Câu ví dụ: nếu bạn gặp từ vựng đó trong phim hoặc bài hát, bài báo thì hãy chép lại đúng câu thoại, câu hát, câu viết đó. Bạn có thể biến tấu một chút bằng cách thay chủ ngữ, hoặc danh từ. Nếu bạn học trong bộ từ trên eJOY, bạn có thể sao chép câu ví dụ kèm theo từ vựng. Còn khi bạn tra từ trong từ điển Oxford, Cambridge, các từ điển này đều có câu ví dụ cho bạn.
Một số thông tin khác nếu bạn sưu tầm thêm được cho từ vựng của bạn thì cũng rất tốt:
- Collocation / từ vựng đi kèm: một số danh từ, động từ, hoặc tính từ, giới từ hay đi kèm với từ vựng mà bạn học. (ví dụ)
- Liên kết ghi nhớ: có nhiều bạn chọn cách nhớ từ vựng bằng việc liên tưởng từ với một hình ảnh, một câu chuyện hoặc một từ trong tiếng mẹ đẻ. Nếu bạn hợp với cách này thì hãy sáng tạo ra các cách liên tưởng khác nhau cho từ vựng của bạn nhé. (ví dụ)
Khá là ngợp phải không bạn, tuy nhiên, chúng ta có thể giải quyết tất cả trong 1 nốt nhạc.
Cách tra và lưu từ đầy đủ thông tin với eJOY
Để tận dụng tối đa tính năng của eJOY trong việc học từ vựng tiếng Anh. Bạn nhớ cài eJOY extension miễn phí nhé.
Hãy cùng xem cách lưu từ “spank” trong một phân cảnh của How I met your mother nhé. Lúc này Lily và Marshall vừa lên taxi để đi đến bệnh viện do Lily bị Marshall sơ ý đập vào trán. Chú tài xế đã hỏi Marshall :”Anh đánh cô ý à?”. Lily sợ chú hiểu lầm nên mới nói ”This guy can barely even spank me in bed for fun.”
Và bạn muốn tra và lưu từ “spank” vì đây là một từ mới chính quan trọng. Nếu không biết nghĩa từ này bạn sẽ chưa hiểu Lily đang biện minh cho Marshall như thế nào.
Bước 1 – Bấm vào “spank” để tra
Bước 2 – Hãy để ý một loạt các thông tin từ 1 đến 4 đều hiện ra cho bạn
Bước 3 – Lưu từ. Hãy nhớ tới nguyên tắc 6, lưu theo chủ đề. Trước khi xem phim, bạn cần tạo một sổ từ với chủ đề phù hợp với phim. Một số chủ đề gợi ý cho bạn như: HIMYM-season-1 để lưu các từ của phần 1, hoặc HIMYM-communication để lưu các từ chung trong các tình huống giao tiếp. Để việc lưu từ được nhanh nhất, hãy chọn sổ từ này là sổ mặc định. (Xem hướng dẫn trong ảnh dưới đây)
Khi bạn đã có sổ từ mặc định là sổ từ khớp với chủ đề phim đang xem, hãy bấm “Add” hoặc “Lưu”
Các thao tác trung gian đều diễn ra rất nhanh chóng, tiết kiệm thời gian để bạn chỉ tập trung vào hiểu nghĩa của ngữ cảnh bạn đang xem. Và giờ hãy thử vào sổ từ của bạn để xem từ vựng được lưu lại như thế nào.
Bạn sẽ thấy toàn bộ thông tin từ 1-5 đều có ở đây. Câu ví dụ chính là câu nói của Lily.
Và hơn thế nữa, thông tin số 7 cũng hiện lên ở ngay chính ảnh đại diện cho từ. Nếu bạn cảm thấy thông tin này không hợp lý lắm do eJOY lựa chọn tự động, bạn có thể tìm hình ảnh thay thế khác.
Bạn có thể thắc mắc rằng nếu eJOY làm hết thế này thì bạn sẽ không nhớ tốt bằng bạn tự làm. Quả đúng vậy, nếu bạn tự làm mọi thứ thì đó là cách để bạn nhớ lâu nhất đó. Tuy nhiên, theo thời gian chúng ta vẫn sẽ quên như thường nếu không quay lại ôn tập. Và đó là sự thuận tiện tiếp theo mà eJOY mang lại.
Ôn tập từ
Chúng ta cần xác định trước rằng, hành trình ôn tập là một hành trình lâu dài chứ không chỉ diễn ra trong 1- 2 ngày hay 1 tuần, hay trong 3 tháng của một khóa học tiếng Anh (nguyên tắc 7). Chính vì vậy, hành trình này cần phải vui, hào hứng và tạo ra nhiều động lực để chúng ta đi xa nhất có thể (nguyên tắc 3).
Và đó cũng là kim chỉ nam mà eJOY luôn theo đuổi.
Ôn tập lặp lại ngắt quãng
Mỗi ngày, khi bạn mở trình duyệt, hoặc mở điện thoại, eJOY sẽ nhắc bạn có bao nhiêu từ vựng bạn cần ôn tập ngày hôm nay. Hãy nhớ lại vấn đề của bạn mà chúng ta đề cấp đến ở phần 1 “học mãi không nhớ” hay “sao quên nhanh thế”. Và chúng ta đã cùng thống nhất cách học thông minh là cách học nhắc lại một cách hiệu quả thông qua việc xác định 2 thời điểm quan trọng:
- khi nào bạn đã nhớ một từ vựng
- khi nào bạn sắp quên một từ vựng
Để xác định 2 thời điểm này, các nhà khoa học thế giới có nghiên cứu và đưa ra thuật toán Lặp lại ngắt quãng giúp bạn ghi nhớ mọi kiến thức cần học. eJOY dựa trên thuật toán này để áp dụng cho việc học từ tiếng Anh của bạn.
Khi bạn ôn tập từ vựng lần đầu trên eJOY, chúng mình sẽ sử dụng các thông tin như:
- Thời gian bạn trả lời một câu hỏi
- Độ chính xác của câu trả lời
- Số lần bạn trả lời sai để có câu trả lời đúng
Từ đó, eJOY tính toán khi nào bạn đã “tạm nhớ” một từ vựng, và khi nào bạn “chuẩn bị quên” từ vựng đó. Và vào thời điểm bạn chuẩn bị quên, eJOY sẽ nhắc bạn học. Bạn có thể xem kết quả ôn tập với từng từ vựng của bạn trong sổ từ.
Và bạn cũng có thể lựa chọn mỗi ngày ưu tiên học từ vựng mới nhiều hơn hay ôn lại từ vựng cũ nhiều hơn.
Ôn tập với nhiều dạng câu hỏi
Không dừng lại ở đó, eJOY không muốn bạn cảm thấy nhàm chán và học gạo. eJOY biết bạn cần phải học từ theo ngữ cảnh, và đích bạn cần đến là cách sử dụng từ. Vì vậy, chúng mình thiết kế các bài ôn tập ở dạng game, có:
- Chấm điểm
- Bấm giờ
- Gợi ý
Và các câu hỏi cũng rất đa dạng cả về format lẫn nội dung:
| Nguồn nội dung | Format câu hỏi |
| + Từ chính ngữ cảnh bạn lưu vào
+ Từ các video trên hệ thống của eJOY + Từ các bài báo mạng nổi tiếng (sắp có) |
+ Câu hỏi trắc nghiệm, chọn đáp án
+ Điền từ vào chỗ trống + Đọc nghĩa, xem ảnh đoán từ + Sắp xếp các từ thành câu hoàn chỉnh (extension) + Câu hỏi luyện nói (app) + Và nhiều format khác đang cập nhật. |
Ôn tập và nhìn thấy sự tiến bộ
Khiên vàng và Hố đen
Bạn không muốn học không mà chẳng biết mình đã tiến bộ ngần nào phải không? Bạn yên tâm, mỗi lần bạn ôn tập lại từ vựng, eJOY đều ghi nhận nỗ lực của bạn. Dựa trên kết quả ôn tập, eJOY sẽ tính điểm ghi nhận cho từng từ vựng. Qua một thời gian, bạn sẽ thấy điểm thành thạo của từ tăng dần đến khi bạn đạt được khiên vàng cho từ.
Lúc này, eJOY sẽ bớt hỏi bạn về từ vựng. Nhưng lâu lâu, eJOY lại lặp lại đó nghen.
Bên cạnh nhận khiên vàng, bạn sẽ thấy level của mình được bay từ cấp Meteorite (thiên thạch) đến các hành tinh trong hệ mặt trời. Xa nhất là chúng ta bay vào Hố đen Black Hole đó bạn. Hãy thi xem ai đến Hố đen đầu tiên nhé.
Bền bỉ vui chơi mỗi ngày
Chúng mình đều đồng ý rằng không thể tưới nước cho cây 7 lần một ngày để thay cho mỗi ngày 1 lần trong tuần. Vì vậy, eJOY có đưa ra các “mốc tưới” hay là các định mức, các mục tiêu mỗi ngày để bạn đặt ra cho mình. Chỉ cần mỗi ngày bạn hoàn thành mục tiêu là bạn đã tiến bộ hơn ngày hôm qua rồi đó. Phần thưởng cuối cùng vẫn là cảm giác ngày hôm nay tốt hơn mình ngày hôm qua bạn nhỉ.
Hãy chọn cho mình định mức phù hợp với thời gian mỗi ngày và mục tiêu tiếng Anh ngắn hạn lẫn lâu dài của bạn nhé. Và đừng nôn nóng, bạn sẽ thấy khả năng tiếng Anh của bạn lên rất nhiều sau một thời gian ôn tập và kèm với việc sử dụng tiếng Anh cho đúng mục đích của “hắn” là giao tiếp, trao đổi thông tin, kiến thức.
Sử dụng từ
Dù bạn rất chăm chỉ ôn tập từ vựng mỗi ngày thì bạn cũng đừng quên mục đích cuối cùng của bạn là dùng tiếng Anh để giao tiếp, để học tập, để đón nhận tri thức, văn hóa của thế giới bên ngoài chữ S thân thương nhé. Nhớ lại nguyên tắc 2, việc luyện tập nghe – nói – đọc – viết với từ vựng cũng rất quan trọng.
Nghe – đọc
Bạn đã thuộc được phát âm của nhiều từ vựng hơn, chắc chắn bạn nghe video sẽ chuẩn xác hơn, vì vậy bạn sẽ hiểu được người Anh đang nói gì tốt hơn. Bạn nhớ nghĩa của nhiều từ vựng hơn nên khi đọc một bài báo hay một câu chuyện tiếng Anh bạn sẽ dễ nắm bắt nghĩa hơn.
Vậy bạn hãy thay đổi thói quen một chút. Thay vì chỉ hay xem các kênh giải trí tiếng Việt, giờ hãy xem Ellen show, The voice, các kênh ẩm thực, thể thao trên Youtube hoặc eJOY. Ngay cả khi bạn xem trên Youtube, eJOY vẫn luôn ở đó hỗ trợ bạn dịch từ.
Thay vì xem phim Việt, hoặc xem phim Mỹ bằng phụ đề Việt, bạn hãy thử xem với phụ đề Anh trên Netflix hoặc iFlix và dùng eJOY hỗ trợ.
Bên cạnh đọc tin tức tiếng Việt, hãy đọc thêm cả tin tiếng Anh. Ngoài các trang bạn follow tiếng Việt, hãy follow cả trang tiếng Anh. Chắc chắn vốn từ của bạn sẽ lên rất nhanh và luôn duy trì được lâu dài.
Nói – viết
Bất lợi lớn nhất của chúng mình khi học tiếng Anh là không có môi trường để luyện nói và viết tiếng Anh. Cách duy nhất là tự tạo môi trường cho chính mình. Đây là một số gợi ý cho bạn:
- Luyện nói trên eJOY Go với từng câu thoại trên video
- Luyện nghe chép chính tả trên eJOY Go
- Tham gia các nhóm tiếng Anh để viết comment, status bằng tiếng Anh.
- Tham gia các CLB tiếng Anh ở địa phương để nói chuyện, thuyết trình bằng tiếng Anh
- Rủ rê bạn cùng lớp, bạn đồng nghiệp cùng nói tiếng Anh 5 phút mỗi ngày về chủ đề thường nhật “Hôm qua ấy ăn gì?” “Ấy thích diễn viên nào trong Friends?”
- Trở thành công tác viên viết bài tiếng Anh cho các blog, các báo, các trang tin. eJOY là một ví dụ ;).
Mình tin chắc rằng, đến đây bạn đã rất rõ về cách thức để học từ vựng tiếng Anh hiệu quả rồi. Hãy bắt đầu học thôi nào. Trong phần tiếp theo, mình có đưa ra gợi ý các từ vựng để bạn bắt đầu nếu như bạn đang tự học tiếng Anh ở nhà và chưa biết nên học từ đâu.
4 Nên học những từ vựng nào?
Tuỳ theo mục đích học và trình độ hiện tại của bạn để bạn xác định mình nên bắt đầu học từ những từ vựng nào.
Tiếng Anh có hàng trăm ngàn từ vựng, nhưng trong đó người bản xứ chỉ dùng tới 7500 từ cho 90% hội thoại giao tiếp hàng ngày (theo số liệu từ điển Macmillan). Còn bạn, là một người học tiếng Anh, bạn cần bao nhiêu?
Từ vựng không thể không học
Nếu bạn mới bắt đầu học, hãy đặt mục tiêu học 200 từ vựng cơ bản đầu tiên. Đây là những từ quan trọng nhất trong những hội thoại cực kỳ phổ thông hàng ngày. Ví dụ như: I, you, he, she, go, do. Đích đến bạn cần đạt được là: nhớ mặt chữ, nhớ nghĩa, nhớ cách phát âm các từ cơ bản này, và biết cách ghép thành câu đơn giản hoàn chỉnh.
Từ vựng phổ thông
Nếu bạn đã thông thuộc 200 từ cơ bản, mục tiêu của bạn là giao tiếp xã giao tự tin, đi du lịch có thể thoải mái mua hàng, hỏi đường, hãy đặt mục tiêu 3000 từ vựng cơ bản nhất. Đây là những từ vựng xuất hiện hầu hết trong các cuộc hội thoại, sinh hoạt hàng ngày.
Từ vựng luyện thi
Với các bạn cần học thi, các bạn nên cân nhắc các bộ từ được phân theo kỳ thi, nhất là kỳ thi IELTS, TOEFL, và SAT. Các kỳ thi này mang tính học thuật khá cao nên từ vựng học khó nhớ hơn nhiều. Bạn hãy . Có nhiều từ vựng sẽ bổ trợ kỹ năng nghe, đọc cho bạn, và một số từ vựng lại rất hữu ích và viết và nói.
Tuỳ vào thời gian ôn tập và trình độ hiện tại của bạn, từ đó bạn xác đinh mục tiêu số lượng từ cần hoàn thành. Nên nhớ, ngoài mặt chữ, nghĩa và phát âm, bạn rất cần nắm vững cách sử dụng một số từ vựng cần cho viết và nói nhé.
Học từ vựng IELTS |
Học từ vựng TOEFL |
Học từ vựng TOEIC |
Học từ vựng SAT (sắp có) |
Từ vựng theo chủ đề
Bạn đã biết việc học từ vựng theo chủ đề sẽ giúp bạn liên kết các từ vựng tốt hơn, và từ đó bạn nhớ từ lâu hơn. Bạn hãy tạo cho mình nhiều sổ từ vựng trên eJOY, mỗi sổ là một chủ đề khác nhau. Khi gặp từ mới, hãy lưu chúng vào các chủ đề tương ứng.
Nếu bạn đang học từ vựng trên kho từ của eJOY, thật đơn giản rồi. Mỗi bộ từ đều được chia theo chủ đề, hãy chọn ra các từ mới đối với bạn và lưu hết vào sổ từ cùng chủ đề của bạn.
Nếu bạn đang đọc báo, thông thường mỗi bài báo sẽ xoay quanh một chủ đề nhất định như kinh tế, chính trị, thời trang, âm nhạc … Hãy lưu các từ vựng trong bài báo đó vào một chủ đề chính.
Sẽ có những từ bạn cảm thấy có thể dùng cho rất nhiều chủ đề, ví dụ từ “run”. Run có thể lưu trong chủ đề “Thể thao” (nghĩa: chạy), mà cũng có thể lưu trong chủ đề “Thương mại” (nghĩa: quản lý việc kinh doanh/ kinh doanh – run a business). Hãy lưu từ “run” vào cả 2 sổ từ, mỗi sổ từ theo một nghĩa khác nhau. Như vậy bạn sẽ biết cách sử dụng từ “run” trong rất nhiều ngữ cảnh thực tế.
Ngoài ra, bạn cũng có thể lựa chọn học từ vựng theo các bài viết chủ đề của eJOY.
5 Các từ vựng tiếng Anh dễ nhầm lẫn
Mình có nhắc đến ở trên rằng rất khó để tìm thấy được một từ tiếng Việt mô tả chính xác một từ tiếng Anh. Việc chúng ta chỉ dùng từ điển dịch Anh-Việt để hiểu nghĩa của từ dẫn đến tình huống có nhiều từ tiếng Anh đều được dịch ra cùng một từ tiếng Việt. Ví dụ: ảnh minh họa
Các nhóm từ này có nghĩa na ná giống nhau. Và phần cuối này tổng hợp các từ như vậy, tiếng Anh còn gọi là “similar words” hoặc “confusing words”.
Vào những lúc bạn băn khoăn không biết nên dùng từ “listen” (nghe) hay “hear” (nghe) cho câu nói “Nghe tớ nói đây”. Bạn hãy nhớ đến bài viết tổng hợp các từ hay nhầm lẫn này của eJOY và tra cứu lại cách dùng nhé.
Phân biệt listen và hear |
Cách sử dụng small và little |
Cách sử dụng who và whom |
Cách sử dụng overtime và over time |
Sự khác nhau giữa involved in và involved with |
Phân biệt someday và some days |
| Phân biệt as và like | Phân biệt on time và in time | Phân biệt begin và start |
| Phân biệt lie và lay | Cách dùng từ marry | Phân biệt buy và purchase |
| Phân biệt print và print out | Cách dùng give và for | Phân biệt perspective và point of view |
| Ảnh
Phân biệt grateful và thankful |
Phân biệt sometimes, some time và sometime | Phân biệt speak – talk – say |
| Phân biệt illusion và allusion | Phân biệt little money và a little money | Phân biệt see – look – watch – view |
| Phân biệt everyday và every day |
Lời kết
Học từ vựng tiếng Anh không còn nhàm chán, nhiêu khê và khô cứng nữa đúng không bạn. Mình hy vọng bạn đang cảm thấy hào hứng rất nhiều với hành trình chinh phục tiếng Anh của mình.
Nếu bạn đồng ý, hãy “Say Hi” ở comment và cùng bắt tay vào phá vỡ rào cản tiếng Anh nha bạn.
Chúc bạn học vui!
