Một chữ cái trong tiếng Anh có thể có nhiều cách phát âm khác nhau. Lấy ví dụ, chữ “c” trong “city” có âm “s”, trong khi chữ “c” trong “car” lại phát âm là “k”. Điều này làm cho tiếng Anh trở nên khó phán đoán hơn rất nhiều, ko như tiếng Việt, viết thế nào đọc thế ấy. Và hệ thống ký âm quốc tế IPA giúp khắc phục vấn đề đó.
Theo Wikipedia, IPA là “hệ thống các ký hiệu ngữ âm được các nhà ngôn ngữ học tạo ra và sử dụng nhằm thể hiện các âm tiết trong mọi ngôn ngữ của nhân loại một cách chuẩn xác và riêng biệt.” IPA được tạo ra với mục tiêu ban đầu là thay thế các hệ thống phiên âm riêng lẻ đang có. Hiện nay, IPA có thể dùng để phiên âm cho tiếng Đức, tiếng Pháp, tiếng Việt , tiếng Trung …
Dù vậy, phiên âm IPA trong thực tế có thể không đồng nhất giữa các từ điển hoặc ngôn ngữ khác nhau. Nếu tra một từ trong từ điển, đôi khi bạn có thể thấy có sự sai khác về ký hiệu ngữ âm giữa 2 từ điển. Điều này rất bình thường, có nhiều nguyên nhân giải thích cho hiện tượng này.
Tại sao IPA trông khác nhau trong một số từ điển?
Thứ nhất, có thể do thói quen sử dụng ký hiệu IPA ở mỗi nơi một khác .
Trong tiếng Anh, xảy ra hiện tượng mỗi nhà xuất bản sách lại sử dụng hệ thống ký hiệu IPA có đôi chỗ khác nhau.
Ví dụ: từ “dress” trong từ điển Anh – Anh của Cambridge và Oxford là: [dres], còn trong từ điển của Dictionary.com (Mỹ) là : [drɛs]
Thứ hai và cũng là lí do quan trọng nhất, đó là do sự khác nhau vùng miền. Ở mỗi nơi có cách phát âm có thể khác nhau đôi chút. Hãy thử nghĩ tới trong tiếng Việt, ở miền Bắc đọc âm “tr” và “ch” khá giống nhau, nhưng miền Trung lại phân biệt rất rõ. Trong tiếng Anh cũng có tiếng Anh-Anh, Anh-Mỹ….
Ví dụ: từ “advertisement” trong Anh- Anh đọc là: /ədˈvɜː.tɪs.mənt/ , còn Anh – Mỹ đọc là /æd.vɝːˈtaɪz.mənt/ . Trọng âm cũng nhấn khác nhau.
Hay từ “mobile” trong Anh-Anh là /’moʊ baɪl/, còn Anh- Mỹ là /ˈmoʊ.bəl/:
Chưa hết, hãy nhớ tiếng Anh là ngôn ngữ toàn cầu, với giọng tiếng Anh mang đậm tính địa phương như Anh Ấn, Anh – Sing. Nếu bạn làm việc trong một môi trường đa quốc gia, bạn sẽ khó có thể yêu cầu đối phương nói giọng Anh chuẩn để bạn nghe cho dễ được mà chỉ có thể tìm cách thích nghi với những môi trường đó.
Vậy tôi nên làm gì khi không có sự thống nhất về IPA?
Thực tế, phần lớn các trường hợp vẫn đảm bảo tính thống nhất trong ký hiệu IPA của các từ điển. Sự sai khác không quá nhiều.
Nếu xảy ra sai khác, không sao cả, bạn hãy nghe giọng đọc mẫu và nhại theo. Sử dụng tính năng Word Hunt trên eJOY để tìm kiếm các video có chứa từ vựng bạn đang muốn luyện. Nghe video đọc từ vựng đó và nhại theo.
Khi giao tiếp, bạn đừng quá lo lắng, sợ rằng mình phát âm không đúng. Nếu chẳng may cách phát âm của bạn không đúng với cách của người nghe, họ có thể hỏi lại bạn, hoặc họ dựa vào ngữ cảnh để hiểu bạn đang nói đến chủ đề gì. Bạn có thể cảm nhận được điều này khi nghĩ đến những cuộc hội thoại giữa người Bắc và người Nam.
Một bạn người miền Nam có thể nói “Nhô (vô) đây đi”. Và bạn người miền Bắc vẫn hiểu được câu này mặc dù người Bắc sẽ nói “Vô/ Vào đây đi”. Ngữ cảnh giúp thông điệp được truyền tải mặc dù phát âm có thể hơi khác nhau.
Có hai giọng phát âm tiếng Anh phổ biến nhất, Anh-Anh và Anh Mỹ. Mới đầu học, bạn có thể chọn học tập trung một kiểu cho quen. Xem phim truyền hình của Anh hoặc Mỹ. Nghe phát âm giọng Anh-Anh là chính hoặc Anh- Mỹ là chính.
Một số series phim truyền hình nói tiếng Anh-Mỹ có thể kể tới như Friends, How I Met Your Mothers, Big Bang Theory. Còn đối với Anh-Anh, bạn có thể chọn xem IT, Miranda, My Mad Fat Diary.
Khi bạn đã quen và tương đối tự tin với cách phát âm của mình, hãy mở rộng đôi tai của mình nghe video của những người đến từ các quốc gia khác nhau. Nếu bạn có mong muốn làm trong môi trường đa quốc gia, bạn rất cần luyện nghe theo hướng này. Hãy chọn những diễn giả nổi tiếng của Ấn, của Singapore, của Trung Quốc (Jack Ma) và nghe họ chia sẻ. Bạn vừa quen với giọng Anh bản địa của họ, vừa học được kiến thức bổ ích từ họ.
Kết luận
Mình hy vọng rằng sau khi đọc bài đăng này, bạn sẽ hiểu tại sao IPA trông khác nhau trong một số từ điển và không quá lo lắng nếu thấy sự sai khác đó.
Đừng quên cài đặt tiện ích mở rộng eJOY miễn phí để luyện nghe song ngữ trên các kênh YouTube, Netflix, Ted.com, Coursera, Khan Academy, … và nhiều trang web khác. Nhấp vào nút này bên dưới để TẢI XUỐNG TIỆN ÍCH MIỄN PHÍ ngay nhé! 👇
